Spis treści
138 kontakty: Ablatyw, Absolutyw, Agens, Aglutynacyjność, Archeologia, Aspekt (językoznawstwo), Asymilacja fonetyczna, Asyria, Aszurbanipal, Autochton, Babilon, Cambridge University Press, Celownik (przypadek), Chuzestan, Czas (językoznawstwo), Czas przeszły, Czasownik, Czasownik nieprzechodni, Czasownik przechodni, Dżamdat Nasr, Determinatyw, Dialekt, Dietz-Otto Edzard, Dingir, Dopełniacz (przypadek), Dopełnienie (językoznawstwo), Ebla, Elamici, Enklityka, Epos o Gilgameszu, Ergatyw, Ernest Choquin de Sarzec, Fonem, Fonetyka, Fonologia, Formant (morfologia), François Thureau-Dangin, Fraza nominalna, Futurum, Gatumdug, Girsu, Gudea, Gutejowie, Hetyci, Hieroglify, Homofonia (językoznawstwo), Huryci, Ideogram, Imiesłów, Imperium akadyjskie, ... Rozwiń indeks (88 jeszcze) »
- Sumer
Ablatyw
right Ablatyw (łac. ablativus, w języku polskim nazywany także pochodnikiem lub oddalnikiem) – przypadek w językach aglutynacyjnych i niektórych fleksyjnych, wyraża odchodzenie i oddzielanie się od czegoś (odwrotnie niż allatyw).
Zobaczyć Język sumeryjski i Ablatyw
Absolutyw
Absolutyw (łac. absolutivus) – przypadek gramatyczny; w językach ergatywno-absolutywnych określa podmiot czasownika nieprzechodniego oraz dopełnienie czasownika przechodniego.
Zobaczyć Język sumeryjski i Absolutyw
Agens
Agens (podmiot czynny) w językoznawstwie – rola semantyczna wykonawcy czynności określonej czasownikiem.
Zobaczyć Język sumeryjski i Agens
Aglutynacyjność
Aglutynacyjność (dosł. sklejanie), aglutynacja – w językoznawstwie proces morfologiczny polegający na stosowaniu różnego rodzaju afiksów, określających funkcję składniowąwyrazu w wypowiedzeniu.
Zobaczyć Język sumeryjski i Aglutynacyjność
Archeologia
autostrady A2 Archeologia (z gr. ἀρχαῖος archaīos – dawny, stary i -λογία -logiā – mowa, nauka) – nauka, której celem jest odtwarzanie społeczno-kulturowej przeszłości człowieka na podstawie znajdujących się w ziemi, na ziemi lub w wodzie źródeł archeologicznych, czyli materialnych pozostałości działań ludzkich.
Zobaczyć Język sumeryjski i Archeologia
Aspekt (językoznawstwo)
Aspekt (postać, forma) – kategoria gramatyczna wyrażająca sposób przedstawienia czynności lub stanu.
Zobaczyć Język sumeryjski i Aspekt (językoznawstwo)
Asymilacja fonetyczna
Asymilacja fonetyczna, upodobnienie fonetyczne (in. uwarunkowania pozycyjne głosek) – jeden z podstawowych zależnych procesów fonetycznych, polegający na upodobnieniu sąsiednich głosek.
Zobaczyć Język sumeryjski i Asymilacja fonetyczna
Asyria
Asyria (akad. māt Aššurki) – starożytne państwo semickie w północnej Mezopotamii istniejące od drugiej połowy III tysiąclecia p.n.e. do pierwszej połowy I tysiąclecia p.n.e.
Zobaczyć Język sumeryjski i Asyria
Aszurbanipal
Mapa imperium asyryjskiego za czasów Aszurbanipala (na brązowo) British Museum. Niniwy; zbiory British Museum steli Aszurbanipala; zbiory British Museum Aszurbanipal, Asurbanipal, właśc.
Zobaczyć Język sumeryjski i Aszurbanipal
Autochton
Laponii. Autochton (autochthon – „z tej ziemi”, „tuziemiec, tubylec”, od autós „sam” i chthōn „ziemia”) – człowiek należący do rdzennej ludności danego obszaru.
Zobaczyć Język sumeryjski i Autochton
Babilon
Mapa Babilonii w czasach Hammurabiego z zaznaczonym Babilonem Bramy Isztar, kompleksu z ziguratem E-temenanki i świątyni E-sagila. Babilon (sum. ká.dingir.raki „brama boga”; akad. Bāb-ilim „brama boga” lub Bāb-ilāni „brama bogów”; gr. Babylōn; bibl.
Zobaczyć Język sumeryjski i Babilon
Cambridge University Press
Siedziba główna wydawnictwa w Cambridge Cambridge University Press – angielska oficyna wydawnicza, działająca od 1534 na mocy edyktu króla Henryka VIII.
Zobaczyć Język sumeryjski i Cambridge University Press
Celownik (przypadek)
Celownik – jeden z przypadków deklinacji, forma używana jako dopełnienie dalsze (Kasia dała Ali prezent) oraz do oznaczania celu pożytku lub szkody (np. dzieci zepsuły mu telewizor – mu nie dotyczy tu bezpośrednio akcji, a jedynie jej skutków).
Zobaczyć Język sumeryjski i Celownik (przypadek)
Chuzestan
Chuzestan – ostan w południowo-zachodnim Iranie nad ZatokąPerską.
Zobaczyć Język sumeryjski i Chuzestan
Czas (językoznawstwo)
Czas – kategoria językowa określająca w czasie czynność, zjawisko lub stan, o których mowa w zdaniu.
Zobaczyć Język sumeryjski i Czas (językoznawstwo)
Czas przeszły
Czas przeszły – kategoria gramatyczna (czas gramatyczny) czasownika, która najczęściej wskazuje i nazywa wcześniejszączynność lub wcześniejszy stan niż moment mówienia lub pisania o nich, np.
Zobaczyć Język sumeryjski i Czas przeszły
Czasownik
Czasownik – część mowy służąca do przedstawiania dziejących się czynności oraz zachodzących stanów.
Zobaczyć Język sumeryjski i Czasownik
Czasownik nieprzechodni
Czasownik nieprzechodni – czasownik, który nie może mieć dopełnienia bliższego, i w związku z tym nie tworzy strony biernej.
Zobaczyć Język sumeryjski i Czasownik nieprzechodni
Czasownik przechodni
Czasownik przechodni – czasownik, który może posiadać dopełnienie bliższe.
Zobaczyć Język sumeryjski i Czasownik przechodni
Dżamdat Nasr
Rzeźba siedzącego byka pochodząca z wykopalisk w Dżamdat Nasr Dżamdat Nasr – miasto w Iraku, leżące 75 kilometrów na południe od Bagdadu.
Zobaczyć Język sumeryjski i Dżamdat Nasr
Determinatyw
Determinatyw („określający” od „wyznaczać, rozróżniać, wskazywać, rozstrzygać”, „z (czego), od, wy-” i „ograniczać” od „słup graniczny, granica, cel, koniec”) – znak stojący w systemach pisma ideograficzno-fonetycznego przed lub po znaku określanym, oznaczający klasę pojęciową, jakąokreślany znak reprezentuje (drzewa, ludzie, bogowie).
Zobaczyć Język sumeryjski i Determinatyw
Dialekt
Dialekt, narzecze – wieloznaczny termin lingwistyczny.
Zobaczyć Język sumeryjski i Dialekt
Dietz-Otto Edzard
Dietz-Otto Edzard (ur. 28 sierpnia 1930, zm. 2 czerwca 2004) – niemiecki asyriolog.
Zobaczyć Język sumeryjski i Dietz-Otto Edzard
Dingir
Dingir (sum. dingir lub diĝir) – sumeryjskie słowo na oznaczenie boga, istoty boskiej (jego odpowiednikiem w języku akadyjskim jest słowo ilu - bóg).
Zobaczyć Język sumeryjski i Dingir
Dopełniacz (przypadek)
Dopełniacz – drugi przypadek deklinacji, odpowiada na pytania: kogo? czego?.
Zobaczyć Język sumeryjski i Dopełniacz (przypadek)
Dopełnienie (językoznawstwo)
Dopełnienie – część zdania oznaczająca przedmiot czynności wyrażonej orzeczeniem zdania w stronie czynnej w sposób bezpośredni bądź pośredni.
Zobaczyć Język sumeryjski i Dopełnienie (językoznawstwo)
Ebla
Ebla – jedno z najważniejszych miast starożytnej Syrii, ok.
Zobaczyć Język sumeryjski i Ebla
Elamici
Elamici – lud z południowo-zachodniego Iranu, o nieustalonym pochodzeniu.
Zobaczyć Język sumeryjski i Elamici
Enklityka
Enklityka (z gr. enklínein – oprzeć) – wyraz nieposiadający własnego akcentu, lecz tworzący całość akcentowąz wyrazem poprzedzającym.
Zobaczyć Język sumeryjski i Enklityka
Epos o Gilgameszu
Sargona II w Dur-Szarrukin prawdopodobnie przedstawiający Gilgamesza z małym lwem; zbiory Luwru (AO 19862) III dynastii z Ur; zbiory Luwru (AO 3761) Epos o Gilgameszu – akadyjski epos opisujący poszukiwanie przez legendarnego Gilgamesza, władcę sumeryjskiego miasta Unug (akadyjskie Uruk), tajemnicy nieśmiertelności.
Zobaczyć Język sumeryjski i Epos o Gilgameszu
Ergatyw
Ergatyw – przypadek w językach ergatywno-absolutywnych, określający podmiot czasownika przechodniego.
Zobaczyć Język sumeryjski i Ergatyw
Ernest Choquin de Sarzec
Ernest Choquin de Sarzec (ur. 1837 w Rennes, zm. 1901 w Poitiers) – francuski dyplomata, archeolog, odkrywca starożytnej cywilizacji sumeryjskiej.
Zobaczyć Język sumeryjski i Ernest Choquin de Sarzec
Fonem
Fonem – podstawowa jednostka struktury fonologicznej mowy.
Zobaczyć Język sumeryjski i Fonem
Fonetyka
rezonansu magnetycznego. Daniela Jonesa. Fonetyka (dawniej głosownia) – jeden z działów lingwistyki, zajmujący się badaniem dźwięków mowy ludzkiej (zwanych głoskami) od strony ich artykulacji (tj. sposobu wytwarzania za pomocąnarządów mowy - fonetyka artykulacyjna), ich cech fizycznych (dokładniej: akustycznych – fonetyka akustyczna), ich odbierania (fonetyka audytywna).
Zobaczyć Język sumeryjski i Fonetyka
Fonologia
Fonologia (dawniej głosownia) – nauka o systemach dźwiękowych języków.
Zobaczyć Język sumeryjski i Fonologia
Formant (morfologia)
Formant, zrostek, afiks (od „element przyczepiony”) – słowotwórcza część wyrazu, dodana do jego rdzenia (podstawy słowotwórczej).
Zobaczyć Język sumeryjski i Formant (morfologia)
François Thureau-Dangin
François Thureau-Dangin (ur. 3 stycznia 1872 w Paryżu, zm. 24 stycznia 1944 tamże) – francuski archeolog i asyrolog, jeden z pierwszych badaczy języka sumeryjskiego.
Zobaczyć Język sumeryjski i François Thureau-Dangin
Fraza nominalna
Fraza nominalna, zwana również fraząrzeczownikową, grupąnominalnąlub NP – w gramatykach bezkontekstowych, a zwłaszcza w gramatyce generatywno-transformacyjnej – fraza, której nadrzędnikiem jest rzeczownik.
Zobaczyć Język sumeryjski i Fraza nominalna
Futurum
Futurum – drugi album studyjny polskiego rapera Fu.
Zobaczyć Język sumeryjski i Futurum
Gatumdug
Gatumdug, Gatumdu (sum. dga2-tum3-du10) – w mitologii sumeryjskiej bogini miasta-państwa Lagasz, uważana – podobnie jak bogini Bau, z którąjąpóźniej utożsamiano – za córkę boga Anu.
Zobaczyć Język sumeryjski i Gatumdug
Girsu
Urukaginy ok. 2350 p.n.e., znaleziona w Girsu, Muzeum Brytyjskie Girsu (sum. ĝir2-suki) – starożytne miasto założone przez Sumerów w południowej Mezopotamii, ok.
Zobaczyć Język sumeryjski i Girsu
Gudea
Głowa Gudei (fragment kamiennego posągu); zbiory Luwru (AO 13). Napis „Gudea władca Lagasz” (fragment kamiennego posągu); zbiory Luwru tzw. cylindry Gudei - gliniane walce pokryte inskrypcjąklinowąopisującąbudowę E-ninnu („Domu Pięćdziesiątki”) - świątyni boga Ningirsu w mieście Girsu Gudea (sum.
Zobaczyć Język sumeryjski i Gudea
Gutejowie
Gutejowie (Gutejczycy, Gutowie) – starożytny lud wywodzący się z gór Zagros (dzisiejszy zachodni Iran), o nieznanej bliżej przynależności etnicznej.
Zobaczyć Język sumeryjski i Gutejowie
Hetyci
Płaskorzeźba króla Tudhalijasa IV w Yazılıkaya pod HattusąProcesja 12 bogów świata podziemnego; płaskorzeźba z Yazılıkaya Hetyci (biblijni חתי lub HTY) – lud posługujący się indoeuropejskim językiem hetyckim, który około XVII wieku p.n.e. stworzył potężne państwo z centrum w Hattusa (dzisiejsze Boğazkale) w Anatolii.
Zobaczyć Język sumeryjski i Hetyci
Hieroglify
Hieroglify ze świątyni w Kom Ombo Hieroglify (hieroglyphiká, dosł. „święte znaki”) – najstarszy rodzaj pisma starożytnego Egiptu, obok pisma hieratycznego i demotycznego.
Zobaczyć Język sumeryjski i Hieroglify
Homofonia (językoznawstwo)
Homofonia – fonetyczna tożsamość różnych segmentów językowych (głosek, sylab, wyrazów itd.) przy możliwych różnicach w pisowni.
Zobaczyć Język sumeryjski i Homofonia (językoznawstwo)
Huryci
epoce brązu (kolor różowy). Huryci – lud wywodzący się z Wyżyny Armeńskiej, później zasiedlający Mezopotamię.
Zobaczyć Język sumeryjski i Huryci
Ideogram
Człowiek z toporem w głowie – hieroglif oznaczający „wroga” lub „śmierć”. Płaskorzeźba ze świątyni w Luksorze piśmie wielkopieczęciowym; postać współczesna '''从''' Ideogram (– "prawzór" – umowny znak graficzny, wyrażający określone pojęcie bez użycia liter.
Zobaczyć Język sumeryjski i Ideogram
Imiesłów
Imiesłów (łac. participium) – nieosobowa forma czasownika mająca cechy składniowe i fleksyjne przymiotnika.
Zobaczyć Język sumeryjski i Imiesłów
Imperium akadyjskie
Imperium akadyjskie (akad. 𒆳𒌵𒆠, māt Akkadi) – semickie państwo założone przez Sargona Wielkiego, istniejące w latach panowania dynastii akadyjskiej: 2334–2193 p.n.e., na terenie środkowej Mezopotamii, którego stolicąbyło miasto Akad (Agade).
Zobaczyć Język sumeryjski i Imperium akadyjskie
Iran
Iran (trl. Irān, pełna nazwa Islamska Republika Iranu, Dżomhuri-je Eslāmi-je Irān), w Europie dawniej znany jako Persja – państwo na Bliskim Wschodzie, leżące między Morzem Kaspijskim na północy a ZatokąPerskąi ZatokąOmańskąna południu.
Zobaczyć Język sumeryjski i Iran
Isztar
Tzw. „waza Isztar” z wizerunkiem nagiej bogini w otoczeniu zwierząt (wielorożna tiara na głowie jest symbolem boskości); Larsa; pocz. II tys. p.n.e.; zbiory Luwru (AO 17000) Terakotowa płytka z przedstawieniem Isztar; Esznunna; pocz. II tys. p.n.e.; zbiory Luwru (AO 12456) detal z kudurru (steli) króla babilońskiego Meli-Szipaka, ukazujący ośmioramiennągwiazdę – symbol bogini Isztar Isztar (sum.
Zobaczyć Język sumeryjski i Isztar
Jan Braun
Jan Nepomucen Józef Braun (ur. 15 maja 1926 w Łodzi, zm. 29 czerwca 2015) – polski sumerolog i kartwelolog, przez lata związany z Zakładem Wschodu Starożytnego Wydziału Orientalistycznego Uniwersytetu Warszawskiego.
Zobaczyć Język sumeryjski i Jan Braun
Język akadyjski
Język akadyjski (akad. lišānum akkadītum), dawniej też zwany „chaldejskim” – język z grupy semickiej, używany w Mezopotamii od połowy III tysiąclecia p.n.e. do początków I tysiąclecia n.e. Nazwa języka pochodzi od miasta Akad w środkowej Mezopotamii, stolicy imperium akadyjskiego, założonego około 2350 roku p.n.e.
Zobaczyć Język sumeryjski i Język akadyjski
Język baskijski
Basque Country in Spain and France Język baskijski (nazwy własne, zależnie od dialektu) – język Basków, zamieszkujących kilka prowincji i departamentów na pograniczu Hiszpanii i Francji.
Zobaczyć Język sumeryjski i Język baskijski
Język buruszaski
Język buruszaski (w piśmie arabskim: بروشسکی, trl. burū́šaskī, /bʊrʊˈʃæski/) – język izolowany o nieustalonym pochodzeniu, używany przez grupę etnicznąBuruszowie (ok. 90 tys. użytkowników wg danych z 1991 r.), zamieszkałąw Gilgit-Baltistan, terytorium w płn.-wsch.
Zobaczyć Język sumeryjski i Język buruszaski
Język elamicki
Tabliczka zapisana pismem elamickim Hitą, elamickim władcąz Awan; najstarszy znany tekst historyczny spisany w języku elamickim; zbiory Luwru. Język elamicki – wymarły język starożytnego Elamu, używany przez lud Elamitów od III tysiąclecia p.n.e. W okresie od VI do IV wieku p.n.e.
Zobaczyć Język sumeryjski i Język elamicki
Język ergatywno-absolutywny
Język ergatywno-absolutywny (ergatywny) – według typologii syntaktycznej język, w którym dla wyrażenia agensa (podmiotu zdania przechodniego, a właściwie zdania agentywnego) używa się specjalnego przypadku o nazwie ergatyw, a rolę podmiotu zdania aktywnego i pacjensa określa natomiast absolutyw.
Zobaczyć Język sumeryjski i Język ergatywno-absolutywny
Język fiński
Język fiński na obszarze południowej Szwecji (stan na 2005) Język fiński (fiń.) – język należący do podgrupy języków bałtycko-fińskich, zaliczanej do podrodziny języków ugrofińskich z rodziny uralskiej.
Zobaczyć Język sumeryjski i Język fiński
Język mongolski
Język mongolski (mong.) – główny język z rodziny mongolskiej.
Zobaczyć Język sumeryjski i Język mongolski
Język perski
Język perski, nowoperski (pers. fārsī) – język z grupy irańskiej języków indoeuropejskich, którym posługuje się ponad 50 mln mówiących, zamieszkujących głównie Iran (40 mln), Afganistan (7 mln), Tadżykistan (6 mln) i Irak (200 tys.). Służy jednocześnie jako lingua franca dla blisko 80 mln mieszkańców Bliskiego Wschodu (po języku arabskim).
Zobaczyć Język sumeryjski i Język perski
Język staroperski
Język staroperski – wymarły język irański, wraz z awestyjskim i medyjskim, używany w okresie staroirańskim.
Zobaczyć Język sumeryjski i Język staroperski
Język tonalny
Języki tonalne na świecie Schemat tonów w języku tajskim Schemat tonów w języku kantońskim Schemat tonów w języku wietnamskim (Hanoi) Schemat tonów w języku wietnamskim (dialekt północny) Schemat tonów w standardowym języku mandaryńskim Język tonalny − język, w którym każda sylaba ma przypisany pewien ton, polegający na odpowiedniej modulacji głosu.
Zobaczyć Język sumeryjski i Język tonalny
Język turecki
Język turecki (tur., IPA:, Türk dili) – język należący do grupy oguzyjskiej języków tureckich, ojczysty dla ponad 83 mln ludzi na całym świecie, co czyni go najpowszechniejszym ze swojej rodziny językowej.
Zobaczyć Język sumeryjski i Język turecki
Język tybetański
Inskrypcja w języku tybetańskim Mantra „Om mani padme hum” w alfabecie tybetańskim z użyciem znaków do zapisu dźwięków obcojęzycznych Język tybetański (tyb., Wylie: bod-skad, ZWPY: Pögä) – język z gałęzi tybeto-birmańskiej języków chińsko-tybetańskich.
Zobaczyć Język sumeryjski i Język tybetański
Język węgierski
Europy Środkowo-Wschodniej Język węgierski (węg.) – język należący do grupy języków ugryjskich, zaliczanej do podrodziny ugrofińskiej (w ramach rodziny uralskiej).
Zobaczyć Język sumeryjski i Język węgierski
Języki ałtajskie
Rozmieszczenie geograficzne języków ałtajskich Języki ałtajskie – grupa języków, wcześniej traktowanych jako rodzina językowa.
Zobaczyć Język sumeryjski i Języki ałtajskie
Języki austroazjatyckie
Rozmieszczenie języków austroazjatyckich Języki austroazjatyckie – rodzina językowa skupiająca języki używane w południowo-wschodniej Azji oraz na małych obszarach rozrzuconych po Indiach i Bangladeszu.
Zobaczyć Język sumeryjski i Języki austroazjatyckie
Języki bantu
Rodziny językowe Afryki Języki bantu – rodzina języków afrykańskich, zaliczana do wielkiej rodziny nigero-kongijskiej.
Zobaczyć Język sumeryjski i Języki bantu
Języki chińsko-tybetańskie
Języki chińsko-tybetańskie (sino-tybetańskie) – hipotetyczna rodzina językowa, do której należąjęzyki używane na terenie Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej.
Zobaczyć Język sumeryjski i Języki chińsko-tybetańskie
Języki dene-kaukaskie
Zasięg występowania języków zaliczanych do hipotetycznej makrorodziny dene-kaukaskiej Języki dene-kaukaskie – hipotetyczna makrorodzina językowa, postulująca wspólne pochodzenie kilku języków izolowanych na świecie.
Zobaczyć Język sumeryjski i Języki dene-kaukaskie
Języki drawidyjskie
Języki drawidyjskie – rodzina językowa, obejmująca 85 języków południowych Indii i Sri Lanki.
Zobaczyć Język sumeryjski i Języki drawidyjskie
Języki izolowane
Języki izolowane, języki odosobnione – języki, które ze względu na swąspecyfikę, tj.
Zobaczyć Język sumeryjski i Języki izolowane
Języki jenisejskie
Języki jenisejskie – rodzina języków używanych w centralnej Syberii, głównie na terenie kraju krasnojarskiego.
Zobaczyć Język sumeryjski i Języki jenisejskie
Języki kaukaskie
Języki kaukaskie – grupa języków używanych przez rdzennąludność Kaukazu, uznawana przez niektórych językoznawców za rodzinę językową.
Zobaczyć Język sumeryjski i Języki kaukaskie
Języki na-dene
Języki na-dene Języki na-dene – jedna z większych rodzin języków rdzennej ludności Ameryki Północnej.
Zobaczyć Język sumeryjski i Języki na-dene
Języki nostratyczne
Języki nostratyczne sązaznaczone na zielono Języki nostratyczne – hipotetyczna makrorodzina językowa zaproponowana przez duńskiego językoznawcę Holgera Pedersena w 1903 roku.
Zobaczyć Język sumeryjski i Języki nostratyczne
Języki polisyntetyczne
Języki polisyntetyczne – języki syntetyczne charakteryzujące się obecnościądługich słów złożonych z licznych morfemów, łączonych z reguły bez zmian fonetycznych na szwach morfemicznych.
Zobaczyć Język sumeryjski i Języki polisyntetyczne
Języki semickie
Współczesny zasięg języków semickich (kolor jasnopomarańczowy) na tle rodziny afroazjatyckiej Języki semickie – rodzina języków, należąca do języków afroazjatyckich, wywodząca się z języka prasemickiego.
Zobaczyć Język sumeryjski i Języki semickie
Języki uralskie
język jukagirski Języki uralskie – rodzina językowa, której językami posługuje się około 24 mln ludzi, zamieszkujących północnąEurazję i Nizinę Węgierską.
Zobaczyć Język sumeryjski i Języki uralskie
Jules Oppert
Jules Oppert, Julius Oppert (ur. 9 lipca 1825 roku w Hamburgu, zm. 21 sierpnia 1905 roku w Paryżu) – francuski asyrolog niemieckiego pochodzenia, profesor Collège de France, prezydent Akademii Inskrypcji i Literatury Pięknej.
Zobaczyć Język sumeryjski i Jules Oppert
Koniugacja (językoznawstwo)
Koniugacja (z łac.) – odmiana czasownika przez osoby, czasy, tryby, strony, liczby, aspekty i inne kategorie gramatyczne.
Zobaczyć Język sumeryjski i Koniugacja (językoznawstwo)
Kontrakcja (fonetyka)
Kontrakcja – ściągnięcie dwóch samogłosek (sąsiadujących lub rozdzielonych spółgłoską) w jedną.
Zobaczyć Język sumeryjski i Kontrakcja (fonetyka)
Lagasz
okresie wczesnodynastycznym (ok. 2900-2350 p.n.e.). Lagasz (sum. lagaški) – starożytne miasto-państwo założone przez Sumerów w południowej Mezopotamii; obecnie stanowisko archeologiczne Tell al-Hiba w Iraku.
Zobaczyć Język sumeryjski i Lagasz
Larsa
Mapa południowej Mezopotamii z zaznaczonym miastem Larsa Lista Królów Larsy, terakota, zbiory Luwru (AO 7025) Larsa (być może biblijne Ellasar, Genesis 14:1) – starożytne miasto-państwo w południowej Mezopotamii, obecnie stanowisko archeologiczne Tell Senkereh w Iraku.
Zobaczyć Język sumeryjski i Larsa
Liczba
Liczby algebraiczne. Liczba – pojęcie abstrakcyjne, jedno z najczęściej używanych w matematyce.
Zobaczyć Język sumeryjski i Liczba
Liczba mnoga
Liczba mnoga – szereg form fleksyjnych oznaczających wielość przedmiotów.
Zobaczyć Język sumeryjski i Liczba mnoga
Liczba pojedyncza
Liczba pojedyncza, lp – szereg form fleksyjnych oznaczających pojedynczość przedmiotu lub osoby bez względu na to, czy jest to rzeczywiście jednostka (np. mały chłopiec biegnie), gatunek (np. pies szczeka) czy też zbiorowość (np. armia walczy).
Zobaczyć Język sumeryjski i Liczba pojedyncza
Lulubejowie
Płaskorzeźba na cześć króla Anubaniniego Lulubejowie – plemię zamieszkujące północno-wschodnie góry Zagros (obecnie Kurdystan na pograniczu iracko-irańsko-tureckim), które obok Gutejów było stałym źródłem niepokojów dla osiadłych mieszkańców Mezopotamii.
Zobaczyć Język sumeryjski i Lulubejowie
Makrorodzina językowa
Makrorodzina językowa (nadrodzina językowa) – w genetycznej klasyfikacji języków jednostka obejmująca rodzinę językowąplus język(i), które w założeniu sąze sobąspokrewnione wywodząc się od wspólnego prajęzyka.
Zobaczyć Język sumeryjski i Makrorodzina językowa
Mezopotamia
Mezopotamia widoczna z satelity w 2020 roku Mezopotamia,, w znaczeniu dosłownym międzyrzecze (nazwa przejęta z Miyanrudan i Bet-Nahrain) – starożytna kraina na Bliskim Wschodzie leżąca w dorzeczu Tygrysu i Eufratu.
Zobaczyć Język sumeryjski i Mezopotamia
Miejscownik
Miejscownik – forma używana do opisu miejsca akcji.
Zobaczyć Język sumeryjski i Miejscownik
Monolit
Płaskorzeźba na monolicie Stone Mountain Monolit – geologiczny lub technologiczny twór (np. góra lub obelisk) składający się z pojedynczego bloku skalnego.
Zobaczyć Język sumeryjski i Monolit
Morfem
Morfem – najmniejsza grupa fonemów, która niesie ze sobąokreślone znaczenie i której nie można podzielić na mniejsze jednostki znaczeniowe.
Zobaczyć Język sumeryjski i Morfem
Morfologia (językoznawstwo)
Morfologia – dziedzina lingwistyki zajmująca się formami odmiennymi części mowy (fleksja) oraz słowotwórstwem.
Zobaczyć Język sumeryjski i Morfologia (językoznawstwo)
Mother Tongue
Mother Tongue – coroczne wydawnictwo Association for the Study of Languages in Prehistory – ASLIP (Stowarzyszenia Badawczego Języków Starożytnych), wychodzące od 1995 roku.
Zobaczyć Język sumeryjski i Mother Tongue
Nansze
Nansze – sumeryjska bogini mórz i rybołówstwa morskiego, wiązana również z wróżbiarstwem i wyjaśnianiem snów.
Zobaczyć Język sumeryjski i Nansze
Niniwa
Niniwa (akad. Ninūa) – starożytne miasto w północnej Mezopotamii, leżące nad wschodnim, lewym brzegiem Tygrysu; jedna ze stolic Asyrii.
Zobaczyć Język sumeryjski i Niniwa
Nippur
Nippur (sum. nibru(EN.LÍL)ki; akad. Nippur, Nippuru) – starożytne miasto w południowej Mezopotamii, pradawna stolica religijna Sumeru i główne miejsce kultu boga Enlila (w świątyni E-kur); obecnie stanowisko archeologiczne Niffar położone w prowincji Al-Kadisijja w Iraku, nieco na północ od miasta Afak i ok.
Zobaczyć Język sumeryjski i Nippur
Optativus
Optativus (tryb życzący) – tryb czasownika występujący w niektórych językach.
Zobaczyć Język sumeryjski i Optativus
Petersburg
Petersburg (forma zalecana), Sankt Petersburg (egzonim wariantowy) (Sankt-Pietierburg, potocznie, Pietierburg,, Pitier; dawniej Piotrogród, ros., Leningrad, ros.) – miasto w Rosji, położone w delcie Newy nad ZatokąFińską.
Zobaczyć Język sumeryjski i Petersburg
Pismo klinowe
Mapa ważniejszych stanowisk archeologicznych na których znaleziono archiwa z tekstami zapisanymi pismem klinowym Pismo klinowe – jedna z najstarszych na świecie odmian pisma, powstała na Bliskim Wschodzie, stworzona najprawdopodobniej przez Sumerów ok.
Zobaczyć Język sumeryjski i Pismo klinowe
Pismo logograficzne
Pismo logograficzne (gr. λόγος, lógos – myśl, rozum, słowo) – typ zapisu języka w systemach glottograficznych, gdy znaki graficzne oznaczająposzczególne pojęciaT.
Zobaczyć Język sumeryjski i Pismo logograficzne
Podmiot (językoznawstwo)
Podmiot – część zdania, która w zdaniu w stronie czynnej oznacza wykonawcę czynności wyrażonej orzeczeniem, obiekt podlegający procesowi wyrażonemu orzeczeniem lub znajdujący się w stanie wyrażonym orzeczeniem.
Zobaczyć Język sumeryjski i Podmiot (językoznawstwo)
Pokrewieństwo języków
Pokrewieństwo języków – powiązanie między językami naturalnymi polegające na pochodzeniu tych języków od wspólnego prajęzyka.
Zobaczyć Język sumeryjski i Pokrewieństwo języków
Przeczenie
Przeczenie – luźna partykuła występująca również w postaci afiksu, która dodana do wypowiedzi lub wyrazu zaprzecza jego treści (negacja zdaniowa i wyrazowa) lub sama stanowi wypowiedź przeczącą(negacja absolutna np. nie).
Zobaczyć Język sumeryjski i Przeczenie
Przedrostek
Przedrostek, prefiks (od łac. praefixus „przymocowany na przedzie”) – w językoznawstwie jest to fragment wyrazu (tzw. morfem) dodawany do początku słowa podstawowego lub jego rdzenia (czyli do podstawy słowotwórczej), służący tworzeniu wyrazów pochodnych.
Zobaczyć Język sumeryjski i Przedrostek
Przydawka
Przydawka (zwana również atrybutem) – część zdania określająca rzeczownik lub zaimek rzeczowny.
Zobaczyć Język sumeryjski i Przydawka
Przydech
Przydech (aspiracja) – zjawisko fonetyczne polegające na energicznym rozwarciu wcześniej zwartych narządów mowy, co daje słaby dźwięk h towarzyszący artykulacji danej spółgłoski zwartej.
Zobaczyć Język sumeryjski i Przydech
Przypadek
Przypadek – kategoria gramatyczna, przez którąodmieniająsię rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki, zaimki, imiesłowy (określane przez to zbiorczym mianem imion), a niekiedy też czasowniki (co w języku polskim nie występuje), będąca odzwierciedleniem ich różnorodnych funkcji.
Zobaczyć Język sumeryjski i Przypadek
Przyrostek
Przyrostek, sufiks (z „dołączony” od „pod” i „umocowany”) – w językoznawstwie jest to każdy fragment wyrazu (jego morfem), o ile jest dodany po jego rdzeniu (czyli podstawie słowotwórczej) i jednocześnie ma właściwości słowotwórcze (czyli nie jest końcówkąfleksyjną).
Zobaczyć Język sumeryjski i Przyrostek
Przysłówek
Przysłówek – nieodmienna część mowy, która głównie służy jako modyfikator czasownika i przymiotnika.
Zobaczyć Język sumeryjski i Przysłówek
Pszenica
Kłosy pszenicy: B – ''T. aestivum'', C – ''T. compositum'', D – ''T. turgidum'' Kłos z odsłoniętymi ziarniakami w fazie dojrzałości woskowej Rozmieszczenie upraw pszenicy na świecie Łan dojrzałej pszenicy zwyczajnej młóckę pszenicy (XV w.) Pszenica (Triticum L.) – rodzaj zbóż z rodziny wiechlinowatych.
Zobaczyć Język sumeryjski i Pszenica
Rdzeń (językoznawstwo)
Rdzeń (niekiedy także pierwiastek; por.) – główny morfem wyrazu, który pozostaje po oddzieleniu od niego wszystkich afiksów.
Zobaczyć Język sumeryjski i Rdzeń (językoznawstwo)
Rodzaj gramatyczny
Rodzaj gramatyczny – kategoria gramatyczna, która wyznacza podział rzeczowników na kilka grup.
Zobaczyć Język sumeryjski i Rodzaj gramatyczny
Rodzina językowa
Rodzina językowa – w klasyfikacji języków jednostka obejmująca grupę (zespół) języków, co do których zakłada się, że wywodząsię one od wspólnego prajęzyka; tzw.
Zobaczyć Język sumeryjski i Rodzina językowa
Rzeczownik
Rzeczownik – samodzielna składniowo i semantycznie odmienna część mowy nazywająca rzeczy, obiekty, miejsca, osoby, czynności, organizmy, zjawiska i pojęcia abstrakcyjne.
Zobaczyć Język sumeryjski i Rzeczownik
Słownictwo
Słownictwo, inaczej leksyka – ogół wyrazów danego języka; pojedyncza warstwa leksykalna (np. słownictwo neutralne, książkowe, ekspresywne itp.) lub wyrazy używane przez konkretnąosobę.
Zobaczyć Język sumeryjski i Słownictwo
Socjolekt
Socjolekt – odmiana językowa właściwa dla danej klasy lub grupy społecznej, zawodowej lub subkultury.
Zobaczyć Język sumeryjski i Socjolekt
Spółgłoska faryngalna
Spółgłoski faryngalne (spółgłoski gardłowe) – spółgłoski szczelinowe artykułowane poprzez silne cofnięcie nasady języka, tak że powstaje szczelina między nagłośniąa tylnąściankąjamy gardłowej.
Zobaczyć Język sumeryjski i Spółgłoska faryngalna
Spółgłoska krtaniowa
Spółgłoska krtaniowa lub laryngalna – spółgłoska artykułowana w głośni.
Zobaczyć Język sumeryjski i Spółgłoska krtaniowa
Spółgłoska zwarto-szczelinowa
Spółgłoski zwarto-szczelinowe (afrykaty) powstają, gdy w pierwszej fazie artykulacji dochodzi do blokady przepływu przez jamę ustnąi nosową(zwarcia), po czym tworzy się dostatecznie wąska szczelina, by powstał szum, tarcie.
Zobaczyć Język sumeryjski i Spółgłoska zwarto-szczelinowa
Strona medialna
Strona medialna – istniejąca w języku praindoeuropejskim strona gramatyczna.
Zobaczyć Język sumeryjski i Strona medialna
Substrat językowy
Substrat językowy („podłoże”) – pierwotne podłoże językowe (lub etniczno-językowe) na określonym obszarze zamieszkanym później przez ludność używającąinnego języka.
Zobaczyć Język sumeryjski i Substrat językowy
Sumer
Sumer i jego miasta. W czasach jego istnienia linia brzegowa sięgała miasta Ur. Sumer (Szumer, Sumeria; sum. 𒌦 𒊕 𒈪 𒂵 Ki-en-gir, hebr. שִׁנְעָר Szinear – por. Rdz 10:10) – starożytna kraina leżąca w południowej części Mezopotamii (dzisiaj południowy Irak).
Zobaczyć Język sumeryjski i Sumer
Synereza (językoznawstwo)
Synereza – wymawianie dwóch samogłosek jako jednej sylaby, przeciwieństwo dierezy, np.
Zobaczyć Język sumeryjski i Synereza (językoznawstwo)
Szuruppak
Szuruppak – starożytne miasto w Sumerze; obecnie stanowisko archeologiczne Fara w prowincji Al-Kadisijja w Iraku.
Zobaczyć Język sumeryjski i Szuruppak
Transliteracja
Transliteracja, w skrócie trl. – grafemiczny sposób konwersji pisma.
Zobaczyć Język sumeryjski i Transliteracja
Tryb (językoznawstwo)
Tryb – kategoria gramatyczna czasownika wyrażająca stosunek mówiącego do treści wypowiedzenia.
Zobaczyć Język sumeryjski i Tryb (językoznawstwo)
Typologia języków
Typologia języków – dziedzina językoznawstwa zajmująca się kategoryzowaniem języków ze względu na ich cechy systemowo-strukturalne.
Zobaczyć Język sumeryjski i Typologia języków
Umma (miasto)
okresie wczesnodynastycznym (ok. 2900-2350 p.n.e.) Umma – starożytne miasto-państwo założone przez Sumerów w południowej Mezopotamii, znane przede wszystkim z długotrwałego sporu granicznego z sąsiadującym miastem-państwem Lagasz; obecnie stanowisko archeologiczne Dżucha (Jūkhā) w Iraku.
Zobaczyć Język sumeryjski i Umma (miasto)
Ur (miasto)
Ur (sum. uri2/urim2(ŠEŠ.UNUG)ki lub uri5/urim5(ŠEŠ.AB)ki) – starożytne miasto w południowej Mezopotamii, w XXI wieku p.n.e. stolica imperium III dynastii z Ur; obecnie stanowisko archeologiczne Tall al-Mukajjar w Iraku, położone ok.
Zobaczyć Język sumeryjski i Ur (miasto)
Urartu
Urartu, Ararat, Biajnili, Królestwo Wan (urart. KURbi-a-i-na, orm. Ուրարտու, tur. Urartular, pers. اورارتو) – starożytne państwo na Bliskim Wschodzie, na Wyżynie Armeńskiej (współcześnie terytorium byłego Urartu znajduje się w granicach Armenii, Turcji i Iranu).
Zobaczyć Język sumeryjski i Urartu
Uruk
Uruk (sum. unug/unuki; akad. Uruk; bibl. Erech) – starożytne miasto w południowej Mezopotamii, położone nad starym korytem Eufratu, współcześnie stanowisko archeologiczne Warka (też Al-Warka) w południowym Iraku, leżące ok.
Zobaczyć Język sumeryjski i Uruk
Wrostek (językoznawstwo)
Wrostek, śródrostek (rzad.), infiks (od „w” i „umocowany”)Wrostka (infiksu) nie należy mylić z międzyrostkiem (interfiksem).
Zobaczyć Język sumeryjski i Wrostek (językoznawstwo)
Zaimek
Zaimek – część mowy zastępująca rzeczownik (np. ja), przymiotnik (np. mój), przysłówek (np. tam) lub liczebnik (np. tyle) i pełniąca ich funkcje w zdaniu.
Zobaczyć Język sumeryjski i Zaimek
Zapożyczenie językowe
Zapożyczenie językowe, inaczej pożyczka, wyraz obcy – element językowy zaczerpnięty z języka obcego, który zadomowił się w mniejszym lub większym stopniu jako element języka rodzimego.
Zobaczyć Język sumeryjski i Zapożyczenie językowe
Złożenie (językoznawstwo)
Złożenie – wyraz powstały przez połączenie co najmniej dwóch rdzeni lub ich derywatów za pomocąmiędzyrostka.
Zobaczyć Język sumeryjski i Złożenie (językoznawstwo)
Zobacz także
Sumer
- Abzu
- Bala (Sumer)
- Dilmun
- III dynastia z Ur
- Język sumeryjski
- Kodeks Ur-Nammu
- Król czterech stron świata
- Król wszechświata
- Królewska gra z Ur
- Magan
- Meluhha
- Mitologia sumeryjska
- Okres Uruk
- Okres starosumeryjski
- Sumer
- Szinear
- Wieża Babel
Znany jako Język szumerski.