Spis treści
45 kontakty: Achemenidzi, Afganistan, Akadowie, Aleksander Macedoński, Asyryjskie hieroglify, Aszurbanipal, Awesta, Biblioteka Aszurbanipala, Bliski Wschód, Dariusz I Wielki, Determinatyw, Egipt, Elam, Epoka hellenistyczna, Eugène Burnouf, Georg Friedrich Grotefend, Glina, Ideogram, III dynastia z Ur, Iran, Język akadyjski, Język eblaicki, Język staroperski, Język sumeryjski, Język ugarycki, Kamień z Rosetty, Koperta (opakowanie), Kserkses I, List, Niniwa, Okres Uruk, Persepolis, Pieczęć cylindryczna, Piktogram, Pismo, Pismo piktograficzne, Rasmus Rask, Sargon Wielki, Seleucydzi, Sumerowie, Syria starożytna, Tabliczki z Ebli, Trzcina, Ur (miasto), Uruk.
Achemenidzi
Rozwój terytorialny Imperium Achemenidów Achemenidzi (staropers. 𐎧𐏁𐏂) – dynastia panująca w Persji w latach 550–330 p.n.e. Nazwa dynastii wiąże się z imieniem legendarnego Achemenesa.
Zobaczyć Pismo klinowe i Achemenidzi
Afganistan
240px Afganistan – śródlądowe państwo unitarne położone w Azji Południowej, ze stolicąw Kabulu.
Zobaczyć Pismo klinowe i Afganistan
Akadowie
Akadyjczycy, Akadowie – odłam ludów semickich, które osiedliły się w III tysiącleciu p.n.e. we wschodniej Mezopotamii, tj.
Zobaczyć Pismo klinowe i Akadowie
Aleksander Macedoński
Aleksander III Macedoński (Aleksandros ho Tritos ho Makedon) zwany też Aleksandrem Wielkim (Aleksandros ho Megas) i niezwyciężonym (άνίκητος) (ur. 19–20 lipca 356 p.n.e. w Pelli, zm. 10 czerwca 323 p.n.e. w Babilonie) – król Macedonii z dynastii Argeadów w latach 336–323 p.n.e.
Zobaczyć Pismo klinowe i Aleksander Macedoński
Asyryjskie hieroglify
Asyryjskie hieroglify – nazwa stosowana przez asyrologów na określenie grupy symboli widniejących na pewnych zabytkach z czasów panowania asyryjskich królów Sargona II (721-705 p.n.e.) i Asarhaddona (680-669 p.n.e.)Leichty E., The Royal Inscriptions..., s. 238.
Zobaczyć Pismo klinowe i Asyryjskie hieroglify
Aszurbanipal
Mapa imperium asyryjskiego za czasów Aszurbanipala (na brązowo) British Museum. Niniwy; zbiory British Museum steli Aszurbanipala; zbiory British Museum Aszurbanipal, Asurbanipal, właśc.
Zobaczyć Pismo klinowe i Aszurbanipal
Awesta
Jasna 28.1 (Bodleian MS J2) Awesta, st.-pers.
Zobaczyć Pismo klinowe i Awesta
Biblioteka Aszurbanipala
Niniwie, gdzie mieściła się cytadela z kompleksem pałacowo-świątynnym. Zaznaczone zostało położenie pałaców królewskich Sennacheryba (Pałac Południowo-Zachodni) i Aszurbanipala (Pałac Północny), gdzie odkryto archiwa tabliczek klinowych. Biblioteka Aszurbanipala w Niniwie – założona przez asyryjskiego króla Aszurbanipala w połowie VII w.
Zobaczyć Pismo klinowe i Biblioteka Aszurbanipala
Bliski Wschód
Mapa polityczna Zdjęcie satelitarne Bliski Wschód (hebr. המזרח התיכון;, Xâvar-e Miyâne; przestarzałe Lewant) – region geograficzny obejmujący głównie Azję Zachodnią, ale w pewnych kontekstach także obszary Europy i Afryki.
Zobaczyć Pismo klinowe i Bliski Wschód
Dariusz I Wielki
Dariusz I Wielki (staropers. 𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁 Dārayava(h)uš; ur. ok. 550 p.n.e., zm. 486 p.n.e.) – trzeci szachinszach Imperium Achemenidów, rządzący w latach 522–486 p.n.e. Pod jego władząperskie imperium osiągnęło największy w swojej historii zasięg terytorialny.
Zobaczyć Pismo klinowe i Dariusz I Wielki
Determinatyw
Determinatyw („określający” od „wyznaczać, rozróżniać, wskazywać, rozstrzygać”, „z (czego), od, wy-” i „ograniczać” od „słup graniczny, granica, cel, koniec”) – znak stojący w systemach pisma ideograficzno-fonetycznego przed lub po znaku określanym, oznaczający klasę pojęciową, jakąokreślany znak reprezentuje (drzewa, ludzie, bogowie).
Zobaczyć Pismo klinowe i Determinatyw
Egipt
Piramidy w Gizie i Wielki Sfinks (fot. barwna, autochrom, Auguste Léon, 1914) Świątynie w Abu Simbel Świątynia Hatszepsut Egipt (Miṣr; dialekt egipski Máṣr, /masˤɾ/;;, Aígyptos), nazwa oficjalna Arabska Republika Egiptu (arab., Dżumhurijjat Misr Al-Arabijja) – państwo położone w północno-wschodniej Afryce z półwyspem Synaj w zachodniej Azji.
Zobaczyć Pismo klinowe i Egipt
Elam
Elam – starożytne państwo o strukturze federacyjnej, powstałe około 2400 roku p.n.e. na terenach obecnego południowo-zachodniego Iranu (prowincja Chuzestan na granicy z Irakiem) oraz górskiej prowincji Lurestan, sięgającej aż do Buszehr nad ZatokąPerską.
Zobaczyć Pismo klinowe i Elam
Epoka hellenistyczna
Epoka hellenistyczna – okres w dziejach regionu Morza Śródziemnego i Bliskiego Wschodu (zwłaszcza obszarów znajdujących się pod greckim panowaniem), którego początek wyznacza śmierć Aleksandra Wielkiego w 323 roku p.n.e., a koniec – rzymskie podboje zakończone zajęciem ptolemejskiego Egiptu w 30 roku p.n.e.
Zobaczyć Pismo klinowe i Epoka hellenistyczna
Eugène Burnouf
Eugène Burnouf (ur. 8 kwietnia 1801 w Paryżu, zm. 28 maja 1852) – francuski akademik i orientalista.
Zobaczyć Pismo klinowe i Eugène Burnouf
Georg Friedrich Grotefend
Georg Friedrich Grotefend (ur. 9 czerwca 1775 w Hannoversch Münden, zm. 15 grudnia 1853 w Hanowerze) – niemiecki epigrafik i lingwista.
Zobaczyć Pismo klinowe i Georg Friedrich Grotefend
Glina
Glina Glina – ilasta skała osadowa, powstała najczęściej w okresie czwartorzędu w wyniku nagromadzenia osadów morenowych (skały ilaste starsze niż czwartorzędowe nazywane sąnajczęściej iłami).
Zobaczyć Pismo klinowe i Glina
Ideogram
Człowiek z toporem w głowie – hieroglif oznaczający „wroga” lub „śmierć”. Płaskorzeźba ze świątyni w Luksorze piśmie wielkopieczęciowym; postać współczesna '''从''' Ideogram (– "prawzór" – umowny znak graficzny, wyrażający określone pojęcie bez użycia liter.
Zobaczyć Pismo klinowe i Ideogram
III dynastia z Ur
Imperium III dynastii z Ur (na zielono). III dynastia z Ur – mezopotamska dynastia założona przez Ur-Nammu z Ur, panowała nad zjednoczonym Sumerem i Akadem w latach 2113–2005 p.n.e. (chronologia średnia).
Zobaczyć Pismo klinowe i III dynastia z Ur
Iran
Iran (trl. Irān, pełna nazwa Islamska Republika Iranu, Dżomhuri-je Eslāmi-je Irān), w Europie dawniej znany jako Persja – państwo na Bliskim Wschodzie, leżące między Morzem Kaspijskim na północy a ZatokąPerskąi ZatokąOmańskąna południu.
Zobaczyć Pismo klinowe i Iran
Język akadyjski
Język akadyjski (akad. lišānum akkadītum), dawniej też zwany „chaldejskim” – język z grupy semickiej, używany w Mezopotamii od połowy III tysiąclecia p.n.e. do początków I tysiąclecia n.e. Nazwa języka pochodzi od miasta Akad w środkowej Mezopotamii, stolicy imperium akadyjskiego, założonego około 2350 roku p.n.e.
Zobaczyć Pismo klinowe i Język akadyjski
Język eblaicki
Język eblaicki (lub paleosyryjski) – język semicki z grupy wschodniosemickiej, bliski językowi akadyjskiemu.
Zobaczyć Pismo klinowe i Język eblaicki
Język staroperski
Język staroperski – wymarły język irański, wraz z awestyjskim i medyjskim, używany w okresie staroirańskim.
Zobaczyć Pismo klinowe i Język staroperski
Język sumeryjski
Język sumeryjski (sum. 𒅴𒂠, eme-gi7/gir15, akad. Ŝumeru) – język starożytnego Sumeru, używany w południowej Mezopotamii od co najmniej IV tysiąclecia p.n.e., jeden z najstarszych zapisanych języków.
Zobaczyć Pismo klinowe i Język sumeryjski
Język ugarycki
Język ugarycki – język ludności zamieszkałej w mieście Ugarit, na terenie Kanaanu, zaliczany do języków semickich.
Zobaczyć Pismo klinowe i Język ugarycki
Kamień z Rosetty
Muzeum Brytyjskim Naukowcy oglądająKamień z Rosetty podczas Międzynarodowego Kongresu Orientalistów w 1874 Kamień z Rosetty otoczony przez zwiedzających w Muzeum Brytyjskim Kamień z Rosetty – zabytek piśmiennictwa staroegipskiego, którego odkrycie miało przełomowe znaczenie dla odczytania egipskich hieroglifów.
Zobaczyć Pismo klinowe i Kamień z Rosetty
Koperta (opakowanie)
Koperta współczesna Koperta z 1905 r. Koperta – płaskie, zazwyczaj papierowe opakowanie, przeznaczone do przesyłania listów, kartek pocztowych lub innych przesyłek pocztowych.
Zobaczyć Pismo klinowe i Koperta (opakowanie)
Kserkses I
url.
Zobaczyć Pismo klinowe i Kserkses I
List
kopertąList – gatunek piśmiennictwa, lub w innym ujęciu teoretycznym - literatury stosowanej.
Zobaczyć Pismo klinowe i List
Niniwa
Niniwa (akad. Ninūa) – starożytne miasto w północnej Mezopotamii, leżące nad wschodnim, lewym brzegiem Tygrysu; jedna ze stolic Asyrii.
Zobaczyć Pismo klinowe i Niniwa
Okres Uruk
Okres lub Kultura Uruk – okres dziejów starożytnej Mezopotamii obejmujący większączęść IV tysiąclecia p.n.e., przy czym dokładniejszy zakres czasowy jego istnienia jest dyskusyjny – niektórzy badacze zamykajągo w l. 3750–3150 p.n.e., inni w l. 4000–3100 p.n.e., a jeszcze inni w l.
Zobaczyć Pismo klinowe i Okres Uruk
Persepolis
Persepolis (staroperski: Pārsa, pers. تخت جمشید – Tacht-e Dżamszid) – miasto w starożytnej Persji, założone przez Dariusza I w 518 p.n.e., lecz znacznie rozbudowane przez Kserksesa I i kolejnych władców z dynastii Achemenidów.
Zobaczyć Pismo klinowe i Persepolis
Pieczęć cylindryczna
Szamasza Pieczęć cylindryczna – pokryty rytym wzorem cylinder, który przesuwano po tabliczce z wilgotnej gliny, uzyskując w ten sposób odbicie w postaci powtarzającego się wzoru (bardzo często sceny z życia codziennego).
Zobaczyć Pismo klinowe i Pieczęć cylindryczna
Piktogram
Biuro Rzeczy Znalezionych – piktogram Piktogram (— „narysowany” i grámma — „pismo”) – przedstawienie pojęcia (opisywanego wyrazem bądź równoważnikiem zdania) za pomocąobrazka w oderwaniu od zapisu.
Zobaczyć Pismo klinowe i Piktogram
Pismo
Marinusa van Reymerswaelego ''Poborcy podatków'', pierwsza połowa XVI wieku Pismo – system umownych znaków graficznych, za pomocąktórych przedstawiany jest język mówiony.
Zobaczyć Pismo klinowe i Pismo
Pismo piktograficzne
Sumeryjski piktogram „głowa” Pismo piktograficzne, pismo obrazkowe – początkowe stadium rozwoju pisma.
Zobaczyć Pismo klinowe i Pismo piktograficzne
Rasmus Rask
Rasmus Christian Rask (ur. 22 listopada 1787 w Brændekilde, zm. 14 listopada 1832 w Kopenhadze) - duński językoznawca, nordysta, autor gramatyki staroislandzkiej (1811), jeden z prekursorów językoznawstwa historyczno-porównawczego.
Zobaczyć Pismo klinowe i Rasmus Rask
Sargon Wielki
Sargon z Akadu (akad. 𒊬𒊒𒄀 Šar-ru-gi), także Sargon Wielki, w starszych pracach historycznych jako Sargon Starszy – twórca i pierwszy władca Imperium Akadyjskiego, znany z podboju sumeryjskich miast-państw w XXIV i XXIII wieku p.n.e. Był założycielem dynastii akadyjskiej, która rządziła przez około sto lat po jego śmierci, aż do podboju Sumeru przez Gutejów.
Zobaczyć Pismo klinowe i Sargon Wielki
Seleucydzi
bitwie pod Ipsos (301 p.n.e.) Seleucydzi lub też Seleukidzi – dynastia hellenistyczna założona przez Seleukosa, z ośrodkiem początkowo w Babilonii, a od początku III w. p.n.e. Syrii, panująca w latach 312–63 p.n.e. Seleukos był jednym z dowódców Aleksandra Wielkiego.
Zobaczyć Pismo klinowe i Seleucydzi
Sumerowie
Sumeryjska figurka oranta z ogolonągłowąoraz w stroju w liściaste wzory (około 2400 roku p.n.e.) Sumerowie (sum. 𒊕𒈪, saĝ-ĝi6-ga, tłum. „czarnogłowi”) – starożytny lud nieznanego pochodzenia, który pod koniec IV tysiąclecia p.n.e. stworzył cywilizację w południowej Mezopotamii – Sumer.
Zobaczyć Pismo klinowe i Sumerowie
Syria starożytna
Syria starożytna – terytorium, którego granice w okresie od około VII tys.
Zobaczyć Pismo klinowe i Syria starożytna
Tabliczki z Ebli
Tabliczka z biblioteki w Ebli Tabliczki z Ebli – zbiór około 17 tysięcy glinianych tabliczek i ich fragmentów pochodzących ze starożytnego miasta Ebla na obecnym stanowisku archeologicznym Tall Mardich (około 70 km na południowy zachód od Aleppo w Syrii).
Zobaczyć Pismo klinowe i Tabliczki z Ebli
Trzcina
Trzcina (Phragmites L.) – rodzaj roślin należący do rodziny wiechlinowatych.
Zobaczyć Pismo klinowe i Trzcina
Ur (miasto)
Ur (sum. uri2/urim2(ŠEŠ.UNUG)ki lub uri5/urim5(ŠEŠ.AB)ki) – starożytne miasto w południowej Mezopotamii, w XXI wieku p.n.e. stolica imperium III dynastii z Ur; obecnie stanowisko archeologiczne Tall al-Mukajjar w Iraku, położone ok.
Zobaczyć Pismo klinowe i Ur (miasto)
Uruk
Uruk (sum. unug/unuki; akad. Uruk; bibl. Erech) – starożytne miasto w południowej Mezopotamii, położone nad starym korytem Eufratu, współcześnie stanowisko archeologiczne Warka (też Al-Warka) w południowym Iraku, leżące ok.
Zobaczyć Pismo klinowe i Uruk