Logo
Unionpedia
Komunikacja
pobierz z Google Play
Nowy! Pobierz Unionpedia na urządzeniu z systemem Android™!
Zainstaluj
Szybszy dostęp niż przeglądarce!
 

Starożytny Iran

Indeks Starożytny Iran

Starożytny Iran, starożytna Persja − Iran w starożytności, od początku do podboju arabskiego.

395 kontakty: Achemenes, Achemenidzi, Afryka Północna, Aleksander Macedoński, Ali Kosh, Amszaspandowie, Amu-daria, Anatolia, Anszan, Antioch III Wielki, Antioch VII Sidetes, Antiochia, Antiochia Margiańska, Arabowie, Arabski podbój Iranu, Arachozja, Ardaszir I, Arianem Waedżo, Ariowie, Armenia, Arsacydzi, Arsakes, Artabanus I, Artabanus IV, Artakserkses III, Aryman, As-Sulajmanijja, Astyages, Asyria, Asza, Aszur (miasto), Ateny, Awesta, Azerbejdżan, Azerbejdżan Zachodni, Azja, Azja Środkowa, Ćandragupta Maurja, Babilon, Babilonia, Bahram Czobin, Baktria, Baktryjsko-Margiański Zespół Archeologiczny, Beludżystan (kraina historyczna), Beludżystan (Pakistan), Bisotun, Bitwa nad rzeką Halys, Bitwa pod Al-Kadisijją, Bitwa pod Carrhae, Bitwa pod Cheroneą (338 p.n.e.), ..., Bitwa pod Ipsos, Bitwa pod Maratonem, Bitwa pod Nahawandem, Bitwa pod Niniwą, Bitwa pod Platejami, Bitwa pod Salaminą, Bliski Wschód, Bogdan Składanek, Bramin, Buddyzm, Cegła suszona, Cesarstwo Bizantyńskie, Cesarstwo Rzymskie, Chalkolit, Chazarowie, Chiny, Chorezm, Chorramabad, Chosrow I Anoszirwan, Chosrow II Parwiz, Chrześcijaństwo, Chuzestan, Cypr (wyspa), Cyrus II Wielki, Cyrus Młodszy, Cywilizacja doliny Indusu, Człowiek rozumny, Dahowie, Dariusz I Wielki, Dariusz III, Datowanie radiowęglowe, Dżiroft, Dehloran, Dejokes, Diodotos I, Don, Droga Królewska (Persja), Dualizm (religia), Duch Święty, Dynastia Maurjów, Egipt, Ekbatana, Elam, Elamici, Encyclopædia Iranica, Epoka żelaza, Epoka brązu, Eponim, Eschatologia chrześcijańska, Europa, Fars, Fenicja, Filip I Arab, Fraates II, Fraortes, Frygia, Gandż Dareh, Golestan, Gordian III, Gorgan, Gutejowie, Harem, Heftalici, Herakliusz (cesarz bizantyński), Herezja, Herodot, Hetyci, Hinduizm, Hindukusz, Historia Iranu, Homa, Hormizd IV, Huryci, Hyrkania, I wiek, III dynastia z Ur, III wiek, III wiek p.n.e., Imperium akadyjskie, Indie, Indo-Scytowie, Indoeuropejczycy, Indra, Indus, Inflacja, Irak, Iran, Islam, IV wiek, IV wiek p.n.e., IX wiek p.n.e., Jahwe, Język awestyjski, Język baktryjski, Język elamicki, Język pahlawi, Język partyjski, Język perski, Język staroperski, Jedwabny Szlak, Jezdegerd III, Jezus Chrystus, Judaizm, Kambyzes II, Kaniszka, Karim Szahir, Kasyci, Kaszan, Kaukaz (region), Kaukaz Południowy, Kawad I, Kazachstan, Kermanszah (ostan), Konstantynopol, Król królów, Królestwo Greko-Baktryjskie, Królestwo Indo-Greckie, Kserkses I, Kszatrija, Ktezyfon, Kultura andronowska, Kultura archeologiczna, Kultura baradosteńska, Kultura Halaf, Kultura mustierska, Kultura Samarra, Kultura zarzyjska, Kurdystan, Kyaksares, Lapis lazuli, Lidia (kraina), Lingua franca, Lorestan, Ludy irańskie, Lulubejowie, Mahomet, Mani, Manicheizm, Manna (kraina), Marek Jan Olbrycht, Margiana, Massageci, Maurycjusz (cesarz bizantyński), Medowie, Metropolitan Museum of Art, Mezolit, Mezopotamia, Mitanni, Mitra (mitologia), Mitrydates I, Mitrydates II Arsacyda, Monoteizm, Morze Kaspijskie, Mursili I, Muzeum Narodowe Iranu, Naghsz-e Rostam, Nahr Dijala, Neandertalczyk, Neolit, Niniwa, Okres Ubajd, Ormuzd, Orodes II, Państwo Kuszanów, Państwo nowobabilońskie, Paleolit środkowy, Paleolit dolny, Paleolit górny, Parnowie, Partia (kraina), Pasargady, Późny glacjał, Peroz I, Persepolis, Persowie, Pierwszy kaganat turecki, Polis, Politeizm, Prehistoria, Repusowanie, Reza Szah Pahlawi, Rydwan, Rygweda, Sakowie, Salmanasar III, Saoszjant, Sarab, Sardes, Sarpol-e Zahab, Sasanidzi, Satrapia, Scytowie, Seleucydzi, Seleukos I Nikator, Semnan (ostan), Sistan, Sogdiana, Soma (bóg), Sparta, Stanowisko archeologiczne, Starożytna Grecja, Starożytna Macedonia, Starożytność, Starożytny Rzym, Sumer, Sumerowie, Suza, Syr-daria, Syria, Szach (władca), Szahdad, Szahr-e Suchte, Szanidar, Szapur I, Szapur II, Szatan, Sztuka starożytnej Persji, Taurus (góry w Turcji), Teologia, Tepe Sialk, Tezauryzacja, Tigranes II, Tracja, Turkmenistan, Ukraina, Upadek Babilonu, Urartu, Urmia (jezioro), V wiek, VI wiek, VI wiek p.n.e., VIII wiek, VIII wiek p.n.e., Wajśja, Walerian I, Waruna, Warwasi, Wojna bizantyńsko-sasanidzka (602–628), Wojna peloponeska (431–404 p.n.e.), Wojny partyjsko-rzymskie, Wyżyna Irańska, XIII wiek p.n.e., Xiongnu, XVIII wiek p.n.e., Yuezhi, Zagros, Zaratusztra, Zaratusztrianizm, Ziggurat w Ur, Zurwanizm, 10, 114, 124 p.n.e., 127, 128 p.n.e., 129 p.n.e., 130 p.n.e., 138 p.n.e., 140 p.n.e., 141 p.n.e., 147, 147 p.n.e., 148 p.n.e., 150 p.n.e., 171 p.n.e., 187 p.n.e., 190 p.n.e., 197, 211 p.n.e., 213, 216, 220, 223 p.n.e., 224, 238 p.n.e., 240, 244, 250 p.n.e., 260, 270, 28 kwietnia, 281 p.n.e., 301 p.n.e., 309, 312 p.n.e., 330 p.n.e., 336 p.n.e., 343 p.n.e., 344 p.n.e., 349 p.n.e., 352 p.n.e., 356 p.n.e., 359 p.n.e., 37 p.n.e., 379, 386 p.n.e., 401 p.n.e., 404 p.n.e., 449 p.n.e., 457, 459, 465 p.n.e., 480 p.n.e., 484, 486 p.n.e., 488, 490 p.n.e., 496, 498, 521 p.n.e., 522 p.n.e., 529 p.n.e., 53, 531, 538 p.n.e., 539 p.n.e., 546 p.n.e., 550 p.n.e., 553 p.n.e., 559 p.n.e., 57 p.n.e., 579, 585 p.n.e., 589, 590, 591, 594 p.n.e., 612, 614 p.n.e., 615 p.n.e., 622, 625 p.n.e., 627, 628, 632, 637, 639 p.n.e., 642, 645 p.n.e., 646 p.n.e., 651, 678 p.n.e., 70 p.n.e., 700 p.n.e., 835 p.n.e.. Rozwiń indeks (345 jeszcze) »

Achemenes

Achemenes (staropers. 𐏃𐎧𐎠𐎶𐎴𐎡𐏁 Haxāmaniš, gr. Ἀχαιμένης) – legendarny założyciel rodu Achemenidów, który miał żyć około 700 roku p.n.e. Jego synem miał być Teispes.

Nowy!!: Starożytny Iran i Achemenes · Zobacz więcej »

Achemenidzi

Rozwój terytorialny Imperium Achemenidów Achemenidzi (staropers. 𐎧𐏁𐏂) – dynastia panująca w Persji w latach 550–330 p.n.e. Nazwa dynastii wiąże się z imieniem legendarnego Achemenesa.

Nowy!!: Starożytny Iran i Achemenidzi · Zobacz więcej »

Afryka Północna

Państwa Afryki Północnej (kolor ciemnozielony: przynależność do regionu uznawana bezspornie, kolor jasnozielony: tylko według części klasyfikacji) 350px Afryka Północna – region Afryki, obejmujący północnączęść kontynentu.

Nowy!!: Starożytny Iran i Afryka Północna · Zobacz więcej »

Aleksander Macedoński

Aleksander III Macedoński (Aleksandros ho Tritos ho Makedon) zwany też Aleksandrem Wielkim (Aleksandros ho Megas) i niezwyciężonym (άνίκητος) (ur. 19–20 lipca 356 p.n.e. w Pelli, zm. 10 czerwca 323 p.n.e. w Babilonie) – król Macedonii z dynastii Argeadów w latach 336–323 p.n.e. Jest powszechnie uznawany za wybitnego stratega i jednego z największych zdobywców w historii ludzkości.

Nowy!!: Starożytny Iran i Aleksander Macedoński · Zobacz więcej »

Ali Kosh

Stanowiska neolityczne na terenie Iranu Ali Kosh (również Ali Kusz, Ali Kosz) – stanowisko archeologiczne, osada (tell) na przedpolu gór Zagros w Iranie, w północnej części równiny Chuzestanu.

Nowy!!: Starożytny Iran i Ali Kosh · Zobacz więcej »

Amszaspandowie

315x315px Ameszaspand lub Amesza Spenta, (śr. pers. Amešāspand, Mahraspand, aw. Aməša Spənta), termin awestyjski oznaczający dobroczynnąboskość, dosłownie: Nieśmiertelny–Szczodry–Potężny-Święty.

Nowy!!: Starożytny Iran i Amszaspandowie · Zobacz więcej »

Amu-daria

Kraje leżące w zlewisku Amu-darii; kontury Jeziora Aralskiego z lat 60. XX wieku. Amu-daria (w starożytności Oksus, Oxus, Transoxana, Transoksjana, arab. Dżajahun) – rzeka w Uzbekistanie, Turkmenistanie i Afganistanie, jej odcinek stanowi także granicę Tadżykistanu (na całej swej długości stanowi odcinki granicy afgańsko-tadżyckiej, afgańsko-uzbeckiej, afgańsko-turkmeńskiej oraz turkmeńsko-uzbeckiej).

Nowy!!: Starożytny Iran i Amu-daria · Zobacz więcej »

Anatolia

data dostępu.

Nowy!!: Starożytny Iran i Anatolia · Zobacz więcej »

Anszan

Lokalizacja Anszanu Anszan – kraina i miasto (zidentyfikowane w 1972 r. jako Tell-i Maljan niedaleko Szirazu) w starożytnym Iranie, przez tysiąclecia część Elamu - tzw.

Nowy!!: Starożytny Iran i Anszan · Zobacz więcej »

Antioch III Wielki

Srebrna moneta Antiocha III Wielkiego Antioch III Wielki (ur. ok. 242, zm. 187 p.n.e.) – hellenistyczny władca (w latach: 223–187 p.n.e.) największego państwa powstałego na gruzach imperium Aleksandra Wielkiego – państwa Seleucydów (Seleukidów) rozciągającego się na Bliskim Wschodzie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Antioch III Wielki · Zobacz więcej »

Antioch VII Sidetes

Antioch VII Sidetes (ur. ok. 159 p.n.e., zm. 129 p.n.e.) – władca królestwa Seleukidów, trzeci syn Demetriusza I Sotera, młodszy brat Demetriusza II Nikatora.

Nowy!!: Starożytny Iran i Antioch VII Sidetes · Zobacz więcej »

Antiochia

Antiochia (lub Hatay; hist. Antiochia Syryjska, Antiochia koło Dafne, Wielka Antiochia, Teopolis;, trl. Anṭākiya, trb. Antakija,, trl. Antiocheia) – miasto położone w Turcji nad rzekąOrontes (Asi), 22 km od brzegu Morza Śródziemnego, u podnóża góry Silpius (ar. Habib an-Nadżar).

Nowy!!: Starożytny Iran i Antiochia · Zobacz więcej »

Antiochia Margiańska

Wielkie Kyz Kala Antiochia Margiańska (wcześniej Aleksandria Margiańska) – ruiny starożytnego miasta położone nad rzekąMurgab w pobliżu obecnego miasta Mary (do 1937 Merw) w Turkmenistanie; swojąnazwę zawdzięcza Antiochowi I Soterowi, który jąodbudował, i krainie, w której jest położona – Margianie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Antiochia Margiańska · Zobacz więcej »

Arabowie

'''Państwa, w których język arabski jest językiem urzędowym'''„zielony” – państwa, w których jest jedynym językiem urzędowym,„niebieski” – państwa, w których jest jednym z języków urzędowych Arabowie (’Arab, w pierwotnym znaczeniu: „koczownik”) – grupa ludów pochodzenia semickiego zamieszkująca od czasów starożytnych Półwysep Arabski.

Nowy!!: Starożytny Iran i Arabowie · Zobacz więcej »

Arabski podbój Iranu

Imperium Sasanidów: terytorium przez większość jego istnienia (ciemna zieleń) i zasięg krótkotrwałych największych zdobyczy (jasna zieleń) Arabski podbój Iranu (pers. تجاوز اعراب Atak Arabów lub ظهور اسلامŚwit islamu) – podbój perskiego państwa Sasanidów i irańskich państw Azji Środkowej przez islamski kalifat arabski w VII i pierwszej połowie VIII wieku.

Nowy!!: Starożytny Iran i Arabski podbój Iranu · Zobacz więcej »

Arachozja

Arachozja Arachozja (gr.: Ἀραχωσία) – w starożytności achemenidzka i seleucydzka satrapia, której położenie jest najczęściej określane jako obszar obejmujący południowo-wschodni Afganistan i północny Pakistan.

Nowy!!: Starożytny Iran i Arachozja · Zobacz więcej »

Ardaszir I

Ardaszir I (gr. Artakserks) – władca Persji założyciel dynastii Sasanidów (224/226-241).

Nowy!!: Starożytny Iran i Ardaszir I · Zobacz więcej »

Arianem Waedżo

Arianem Waedżo, Ariana Waedżah, Iranwedż, Eran Weż (awest. Aryana Vaēǰah) – mityczna kraina pochodzenia Ariów.

Nowy!!: Starożytny Iran i Arianem Waedżo · Zobacz więcej »

Ariowie

„Ariowie wkraczający do Indii, 3500 p.n.e.”, ilustracja z ''Hutchinsons History of the Nations'', ok. 1910 r. Ariowie (lub Indo-Irańczycy) – termin używany dawniej dla indoirańskiego odłamu ludów indoeuropejskich, który w III i II tysiącleciu p.n.e. zamieszkiwał Azję Środkową, by następnie rozprzestrzenić się na tereny Afganistanu, Iranu (ludy irańskie) i Indii (Indoariowie).

Nowy!!: Starożytny Iran i Ariowie · Zobacz więcej »

Armenia

Armenia (– Hajastạn), Republika Armenii (orm. Հայաստանի Հանրապետություն – Hajastani Hanrapetut’jun) – państwo śródlądowe na pograniczu Europy i Azji, na Kaukazie Południowym.

Nowy!!: Starożytny Iran i Armenia · Zobacz więcej »

Arsacydzi

Arsacydzi – dynastia pochodzenia irańskiego, od 238 p.n.e. do 226 n.e. panująca w Iranie, a w latach 62–428 n.e. także w Armenii.

Nowy!!: Starożytny Iran i Arsacydzi · Zobacz więcej »

Arsakes

Arsakes (koine Αρσακης, od irań. Aršak) (? – zm. pomiędzy 217 a 214 p.n.e.) – wódz plemienia Parnów i pierwszy król Partów, eponimiczny założyciel dynastii Arsacydów.

Nowy!!: Starożytny Iran i Arsakes · Zobacz więcej »

Artabanus I

Artabanus I lub Artabanos I (według dawniejszej numeracji Artabanus II) – władca Partów panujący w latach ok.

Nowy!!: Starożytny Iran i Artabanus I · Zobacz więcej »

Artabanus IV

Artabanus IV – syn Wologazesa V, król Partów w latach 216 – 224.

Nowy!!: Starożytny Iran i Artabanus IV · Zobacz więcej »

Artakserkses III

Artakserkses III Ochos (staropers. 𐎠𐎼𐎫𐎧𐏁𐏂) (zm. 338 p.n.e.) – król perski z dynastii Achemenidów, syn i następca Artakserksesa II oraz królowej Statejry.

Nowy!!: Starożytny Iran i Artakserkses III · Zobacz więcej »

Aryman

Płaskorzeźba z pałacu Achemenidów w Persepolis przedstawiająca walkę króla z lwem symbolizującym Arymana V w. p.n.e. Aryman – Drudż, Aryman lub Ahriman (od staroperskiego, awestyjskiego Angra Mainju – Zły Duch, średnioperskie: Ahriman), także aw.

Nowy!!: Starożytny Iran i Aryman · Zobacz więcej »

As-Sulajmanijja

As-Sulajmanijja (kurd. سلێمانی, Silêmanî; arab. السليمانية) – miasto w północno-wschodnim Iraku, w Kurdyjskim Okręgu Autonomicznym.

Nowy!!: Starożytny Iran i As-Sulajmanijja · Zobacz więcej »

Astyages

Astyages (inaczej Isztuwegu, Arsztiwajga) – ostatni władca państwa Medów (585–550 p.n.e.), syn Kyaksaresa.

Nowy!!: Starożytny Iran i Astyages · Zobacz więcej »

Asyria

Asyria (akad. māt Aššurki) – starożytne państwo semickie w północnej Mezopotamii istniejące od drugiej połowy III tysiąclecia p.n.e. do pierwszej połowy I tysiąclecia p.n.e.

Nowy!!: Starożytny Iran i Asyria · Zobacz więcej »

Asza

Asza (ros. Аша) − miasto w Rosji w obwodzie czelabińskim, stolica administracyjna rejonu aszyńskiego.

Nowy!!: Starożytny Iran i Asza · Zobacz więcej »

Aszur (miasto)

Aszur (akad. aš-šurki zapisywane w piśmie klinowym 100x20px) – starożytne miasto w północnej Mezopotamii; w III i II tysiącleciu p.n.e. główne miasto i stolica Asyrii, święte miasto boga Aszura z jego głównąświątyniąE-szara; obecnie stanowisko archeologiczne Kalat asz-Szarkat w północnym Iraku, nad zachodnim brzegiem Tygrysu, około 110 km (68 mil) na południe od Mosulu; w 2003 roku wpisane zostało na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Nowy!!: Starożytny Iran i Aszur (miasto) · Zobacz więcej »

Ateny

Ateny (nowogr. Αθήνα, Athī́na (trl.), Atina (trb.); st.gr., Athēnai; łac. Athenae) – stolica i największe miasto Grecji, jeden z najważniejszych ośrodków turystycznych Europy z zabytkami kultury antycznej i zarazem dziesiąty co do wielkości zespół miejski w Unii Europejskiej na poziomie 3,5 mln mieszkańców (cała metropolia ma blisko 4 miliony mieszkańców).

Nowy!!: Starożytny Iran i Ateny · Zobacz więcej »

Awesta

Jasna 28.1 (Bodleian MS J2) Awesta, st.-pers.

Nowy!!: Starożytny Iran i Awesta · Zobacz więcej »

Azerbejdżan

Położenie Azerbejdżanu w Eurazji Azerbejdżan, Republika Azerbejdżanu – państwo położone na Kaukazie Południowym z wybrzeżem nad Morzem Kaspijskim.

Nowy!!: Starożytny Iran i Azerbejdżan · Zobacz więcej »

Azerbejdżan Zachodni

Azerbejdżan Zachodni (azer. غربی آذربایجان اوستانی) – ostan w północno-zachodnim Iranie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Azerbejdżan Zachodni · Zobacz więcej »

Azja

Azja (gr. Asía, łac. Asia) – w zależności od podejścia: największy kontynent na Ziemi lub część świata, która razem z Europątworzy największy kontynent, Eurazję.

Nowy!!: Starożytny Iran i Azja · Zobacz więcej »

Azja Środkowa

Azja Centralna w definicji wąskiej i szerokiej Mapa polityczna państw Azji Środkowej Azja Środkowa (także Azja Centralna, Środkowy Wschód) – region wyróżniany w geografii historycznej i politycznej.

Nowy!!: Starożytny Iran i Azja Środkowa · Zobacz więcej »

Ćandragupta Maurja

Ćandragupta Maurja lub Czandragupta Maurja (sanskryt चन्द्रगुप्त मौर्य) – król Magadhy, panujący od ok.

Nowy!!: Starożytny Iran i Ćandragupta Maurja · Zobacz więcej »

Babilon

Mapa Babilonii w czasach Hammurabiego z zaznaczonym Babilonem Bramy Isztar, kompleksu z ziguratem E-temenanki i świątyni E-sagila. Babilon (sum. ká.dingir.raki „brama boga”; akad. Bāb-ilim „brama boga” lub Bāb-ilāni „brama bogów”; gr. Babylōn; bibl. בָּבֶל Bābel; arab. بابل Bābil) – starożytne miasto położone w Mezopotamii, nad Eufratem, w pobliżu obecnego miasta Al-Hilla, dawna stolica Babilonii; obecnie stanowisko archeologiczne Atlal Babil w Iraku.

Nowy!!: Starożytny Iran i Babilon · Zobacz więcej »

Babilonia

Babilonia (akad. 𒆳𒆍𒀭𒊏𒆠, māt Akkadī) – starożytne państwo semickie w Mezopotamii, na terenie obecnego Iraku.

Nowy!!: Starożytny Iran i Babilonia · Zobacz więcej »

Bahram Czobin

Bahram Czobin (zm. 591) – Ērān Spāhbod, namiestnik południowego Azerbejdżanu.

Nowy!!: Starożytny Iran i Bahram Czobin · Zobacz więcej »

Baktria

Baktria ok. 320 p.n.e. Baktria (gr. Baktriana, Βακτριανα; pers. Bākhtar; arab. i ind. Bhalika; chiń. 大夏, Dàxià) – starożytna, grecka nazwa krainy położonej obecnie w północnym Afganistanie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Baktria · Zobacz więcej »

Baktryjsko-Margiański Zespół Archeologiczny

Zasięg kultury BMAC Baktryjsko-Margiański Zespół Archeologiczny, w skrócie BMAC (ang. Bactria–Margiana Archaeological Complex), również Cywilizacja Oxus – kultura archeologiczna rozwijająca się w okresie epoki brązu, na obszarze Azji Środkowej, datowana na 2300–1700 rok p.n.e. Obejmująca swoim zasięgiem dzisiejsze tereny północnego Afganistanu, wschodniego Turkmenistanu, południowego Uzbekistanu i zachodniego Tadżykistanu; w górnym biegu rzeki Amu-daria.

Nowy!!: Starożytny Iran i Baktryjsko-Margiański Zespół Archeologiczny · Zobacz więcej »

Beludżystan (kraina historyczna)

Mapa ukazuje zasięg występowania różnych grup etnicznych w roku 1980. Beludżowie oznaczeni sąna różowo. Mapa Beludżystanu z lat 1907-1909 Beludżystan (pers. Balūchestān, urdu Balūcistān) – kraina historyczna w południowo-zachodniej Azji, w południowo-wschodniej części Wyżyny Irańskiej, nad Morzem Arabskim i ZatokąOmańską, na pograniczu Iranu, Pakistanu i Afganistanu.

Nowy!!: Starożytny Iran i Beludżystan (kraina historyczna) · Zobacz więcej »

Beludżystan (Pakistan)

Beludżystan (lub) − prowincja w południowo-zachodnim Pakistanie z ośrodkiem administracyjnym w Kwecie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Beludżystan (Pakistan) · Zobacz więcej »

Bisotun

Bisotun (perski: بيستون) – miasto w Iranie, w ostanie Kermanszah.

Nowy!!: Starożytny Iran i Bisotun · Zobacz więcej »

Bitwa nad rzeką Halys

Bitwa nad rzekąHalys – bitwa stoczona 28 maja 585 p.n.e. pomiędzy Alyattesem z Lidii i królem Medów Kyaksaresem.

Nowy!!: Starożytny Iran i Bitwa nad rzeką Halys · Zobacz więcej »

Bitwa pod Al-Kadisijją

Bitwa pod Al-Kadisijją– bitwa, która miała miejsce 6 stycznia 638 roku w trakcie walk arabsko-perskich.

Nowy!!: Starożytny Iran i Bitwa pod Al-Kadisijją · Zobacz więcej »

Bitwa pod Carrhae

Bitwa pod Carrhae (obecnie Harran w Turcji) – starcie zbrojne, do którego doszło 9 czerwca 53 roku p.n.e. pomiędzy legionami rzymskimi a Partami.

Nowy!!: Starożytny Iran i Bitwa pod Carrhae · Zobacz więcej »

Bitwa pod Cheroneą (338 p.n.e.)

Bitwa pod Cheroneą– starcie zbrojne, które miało miejsce 2 sierpnia 338 roku p.n.e.Według bitwa miała miejsce 4 sierpnia.

Nowy!!: Starożytny Iran i Bitwa pod Cheroneą (338 p.n.e.) · Zobacz więcej »

Bitwa pod Ipsos

Królestwa Antygona i jego rywali przed bitwąpod Ipsos ok. 303 p.n.e. Państwo Seleucydów (kolor żółty) po bitwie pod Ipsos (301 p.n.e.) Bitwa pod Ipsos – starcie zbrojne, które miało miejsce w roku 301 p.n.e. i było kluczowym momentem czwartej wojny diadochów (302–301 p.n.e.). Bitwa zakończyła się zwycięstwem wojsk koalicji (Kassander, Lizymach, Seleukos – 64 000 piechoty, 10 500 jazdy i 400 słoni oraz 120 wozów uzbrojonych w kosy) nad siłami Antygona i jego syna Demetriusza (70 000 piechoty, 10 000 jazdy i 75 słoni).

Nowy!!: Starożytny Iran i Bitwa pod Ipsos · Zobacz więcej »

Bitwa pod Maratonem

Bitwa pod Maratonem – najważniejsza bitwa pierwszej wielkiej inwazji perskiej na Grecję, która miała miejsce w roku 490 p.n.e., rozegrana pod małąmiejscowościąMaraton, usytuowanej we wschodniej Attyce.

Nowy!!: Starożytny Iran i Bitwa pod Maratonem · Zobacz więcej »

Bitwa pod Nahawandem

Bitwa pod Nahawandem – starcie zbrojne, które miało miejsce w roku 642 w trakcie walk arabsko-perskich.

Nowy!!: Starożytny Iran i Bitwa pod Nahawandem · Zobacz więcej »

Bitwa pod Niniwą

Bitwa pod Niniwą– decydująca bitwa wojny bizantyjsko-perskiej stoczona 12 grudnia 627 roku, zakończona zwycięstwem Bizantyjczyków.

Nowy!!: Starożytny Iran i Bitwa pod Niniwą · Zobacz więcej »

Bitwa pod Platejami

Bitwa pod Platejami – starcie zbrojne, które miało miejsce podczas drugiej wojny perskiej w 479 p.n.e. Bitwa pod Platejami była ostatniąbitwąlądowąpodczas drugiej perskiej inwazji na Grecję.

Nowy!!: Starożytny Iran i Bitwa pod Platejami · Zobacz więcej »

Bitwa pod Salaminą

Model greckiej triery epoki klasycznej Bitwa pod Salaminąrozegrała się w wąskiej cieśninie pomiędzy wyspąSalamina (gr. Salamis), a wybrzeżem Aten w Zatoce Sarońskiej niedaleko Aten, 28 wrześniaData dzienna niepewna, choć przyjmowana przez większość badaczy.

Nowy!!: Starożytny Iran i Bitwa pod Salaminą · Zobacz więcej »

Bliski Wschód

Mapa polityczna Zdjęcie satelitarne Bliski Wschód (hebr. המזרח התיכון;, Xâvar-e Miyâne; przestarzałe Lewant) – region geograficzny obejmujący głównie Azję Zachodnią, ale w pewnych kontekstach także obszary Europy i Afryki.

Nowy!!: Starożytny Iran i Bliski Wschód · Zobacz więcej »

Bogdan Składanek

Bogdan Wojciech Składanek (ur. 21 sierpnia 1931 w WarszawieBogdan Składanek, w: Bio-bibliographies de 134 savants. (Acta Iranica, Vol. 20. Quatrième série. Répertoires, I.), wyd. Liège 1979, s. 477, zm. 17 maja 2022) – polski iranista, profesor i pracownik naukowy Zakładu Iranistyki Wydziału Orientalistycznego UW (1956–2015), dyrektor Instytutu Orientalistycznego UW (1986–1996), przewodniczący Rady Naukowej Zakładu Krajów Pozaeuropejskich PAN.

Nowy!!: Starożytny Iran i Bogdan Składanek · Zobacz więcej »

Bramin

Bramin podczas odprawiania ceremonii ogniowej Bramin (Dewanagari: ब्राह्मण trl. brāhmaṇa) – w hinduizmie członek najwyższej warny: klasy kapłańskiej.

Nowy!!: Starożytny Iran i Bramin · Zobacz więcej »

Buddyzm

„Koło Dharmy” – najczęściej spotykany buddyjski symbol. Flaga buddyjska Buddyzm (inna nazwa to: sanskr. Buddha Dharma; pāli. Buddha Dhamma lub Buddha Sasana – „Nauka Przebudzonego”) – nonteistyczny system filozoficzny i religijny, którego założycielem i twórcąjego podstawowych założeń był żyjący od około 560 do 480 roku p.n.e. Siddhārtha Gautama (pāli. Siddhattha Gotama), syn księcia z rodu Śākyów, władcy jednego z miast-państw w północnych Indiach.

Nowy!!: Starożytny Iran i Buddyzm · Zobacz więcej »

Cegła suszona

Santa Fe, architektura wykonana w ''adobe'', łącznie z grubąjednolitąwarstwązewnętrznącharakterystycznego „otynkowania” Nowym Meksyku naśladująca budowle z suszonej cegły Cegła suszona (w wielu językach: adobe, z hiszp.) – rodzaj cegły; podstawowy, obok drewna i kamienia, materiał budowlany używany w rejonach świata o gorącym klimacie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Cegła suszona · Zobacz więcej »

Cesarstwo Bizantyńskie

Cesarstwo wschodniorzymskie (bizantyjskie) Cesarstwo wschodniorzymskie, później Cesarstwo Bizantyńskie (w literaturze przeważnie w formie Cesarstwo Bizantyjskie, choć sąteż odmienne opinie, pot. i skrótowo Bizancjum) – termin historiograficzny, używany od XIX wieku na określenie greckojęzycznego, średniowiecznego cesarstwa rzymskiego ze stolicąw Konstantynopolu.

Nowy!!: Starożytny Iran i Cesarstwo Bizantyńskie · Zobacz więcej »

Cesarstwo Rzymskie

Cesarstwo Rzymskie – starożytne państwo obejmujące obszary basenu Morza Śródziemnego, powstałe z przekształcenia republiki rzymskiej w system monarchiczny.

Nowy!!: Starożytny Iran i Cesarstwo Rzymskie · Zobacz więcej »

Chalkolit

Węgrzech Chalkolit (od gr. chalkós — miedź i lithos — kamień), także eneolit lub epoka miedzi – jedna z epok prehistorii, okres przejściowy między archeologicznymi epokami kamienia i brązu, w którym u ludów neolitycznych pojawiły się pierwsze użytkowe wyroby z metalu, głównie z miedzi (narzędzia, broń, ozdoby), obok pozostających wciąż w powszechnym użyciu narzędzi wyrabianych z krzemienia i in.

Nowy!!: Starożytny Iran i Chalkolit · Zobacz więcej »

Chazarowie

Wojownik chazarski prowadzący jeńca. Obszar stepu pontyjskiego ok. 650 roku. Kaganat (kolor jasnoniebieski) i strefy jego wpływów (kolor niebieski) ok. 820 roku. Prawdopodobny rozpad państwa Chazarów (kolor niebieski) ok. 1015 roku. Zasięg kaganatu chazarskiego w latach 650–850. Chazarowie, Kozarowie – lud koczowniczy pochodzenia tureckiego, o którym pierwsze wzmianki pochodząz VI wieku n.e. Tereny zajmowane przez Chazarów rozciągały się na Stepie Pontyjsko-Kaspijskim między północnym Kaukazem, Krymem, Morzem Kaspijskim a rzekąJaik i Samarą.

Nowy!!: Starożytny Iran i Chazarowie · Zobacz więcej »

Chiny

Dynastii Qing. Chiny – region historyczno-kulturowy w Azji, będący jednąz najstarszych cywilizacji na świecie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Chiny · Zobacz więcej »

Chorezm

Chorezm (1190–1220) na tle dzisiejszych granic. Chorezm – historyczna kraina nad dolnąAmu-darią, obejmująca obszar dzisiejszego Uzbekistanu, Turkmenistanu i Iranu.

Nowy!!: Starożytny Iran i Chorezm · Zobacz więcej »

Chorramabad

Chorramabad (per. خرم‌آباد – Khorram Abād) – miasto w Iranie, stolica ostanu Lorestan.

Nowy!!: Starożytny Iran i Chorramabad · Zobacz więcej »

Chosrow I Anoszirwan

Chosrow (Chosroes) I Anoszirwan, również Chozroes I (pahl. O nieśmiertelnej duszy) lub Sprawiedliwy – władca Persji w latach 531-579 z dynastii sasanidzkiej, syn Kawada I, walczył z chrześcijaństwempor.

Nowy!!: Starożytny Iran i Chosrow I Anoszirwan · Zobacz więcej »

Chosrow II Parwiz

Chosrow II Parwiz (Chosroes II) (pahl. „Zwycięski”) (ur. ?, zm. 28 lutego 628) – władca z dynastii Sasanidów panujący w latach 591–628, syn Hormizda IV.

Nowy!!: Starożytny Iran i Chosrow II Parwiz · Zobacz więcej »

Chrześcijaństwo

Chrześcijaństwo (Christianismós), chrystianizm – religia monoteistyczna zaliczana do grupy abrahamicznej.

Nowy!!: Starożytny Iran i Chrześcijaństwo · Zobacz więcej »

Chuzestan

Chuzestan – ostan w południowo-zachodnim Iranie nad ZatokąPerską.

Nowy!!: Starożytny Iran i Chuzestan · Zobacz więcej »

Cypr (wyspa)

Cypr (ang. Cyprus, gr. Κύπρος, tur. Kıbrıs) – azjatycka wyspa we wschodniej części Morza Śródziemnego, często traktowana jako część Bliskiego Wschodu.

Nowy!!: Starożytny Iran i Cypr (wyspa) · Zobacz więcej »

Cyrus II Wielki

Cyrus II Wielki (staropers. 𐎤𐎢𐎽𐎢𐏁,; ur. 590 p.n.e. w Anszan zm. 529 p.n.e. w okolicach rzeki Jaksartes) – król Imperium Perskiego z dynastii AchemenidówCoraz większa liczba uczonych zalicza Cyrusa do dynastii Teispidów, a nie Achemenidów.

Nowy!!: Starożytny Iran i Cyrus II Wielki · Zobacz więcej »

Cyrus Młodszy

Cyrus Młodszy (ok. 424-401 p.n.e.) – syn króla perskiego Dariusza II i Parysatis, młodszy brat Artakserksesa II.

Nowy!!: Starożytny Iran i Cyrus Młodszy · Zobacz więcej »

Cywilizacja doliny Indusu

Saraswati artefaktów tzw. „król-kapłan” z Mohendżo Daro Cywilizacja doliny Indusu, zwana także KulturąIndusu, CywilizacjąIndusu-Saraswati, Kulturąharappańską, KulturąMohendżo-Daro itp.

Nowy!!: Starożytny Iran i Cywilizacja doliny Indusu · Zobacz więcej »

Człowiek rozumny

Dawid'', 1501–1504; wizerunek mężczyzny ''Homo sapiens'' Człowiek rozumny (Homo sapiens) – gatunek ssaka naczelnego, jedyny występujący współcześnie przedstawiciel rodzaju Homo.

Nowy!!: Starożytny Iran i Człowiek rozumny · Zobacz więcej »

Dahowie

Dahowie (gr. Δάοι lub Δάαι) – nazwa istniejącej w starożytności konfederacji trzech plemion irańskich.

Nowy!!: Starożytny Iran i Dahowie · Zobacz więcej »

Dariusz I Wielki

Dariusz I Wielki (staropers. 𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁 Dārayava(h)uš; ur. ok. 550 p.n.e., zm. 486 p.n.e.) – trzeci szachinszach Imperium Achemenidów, rządzący w latach 522–486 p.n.e. Pod jego władząperskie imperium osiągnęło największy w swojej historii zasięg terytorialny.

Nowy!!: Starożytny Iran i Dariusz I Wielki · Zobacz więcej »

Dariusz III

Dariusz III uciekający po bitwie pod Issos (Museo Archeologico Nazionale, Neapol) Dariusz III (staropers. 𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁; ur. ok. 380 p.n.e., zm. 330 p.n.e. w pobliżu Hekatompylos) – ostatni król perski z dynastii Achemenidów.

Nowy!!: Starożytny Iran i Dariusz III · Zobacz więcej »

Datowanie radiowęglowe

Datowanie radiowęglowe – metoda badania wieku przedmiotów oparta na pomiarze proporcji między izotopem promieniotwórczym węgla 14C a izotopami trwałymi 12C i 13C (datowanie izotopowe).

Nowy!!: Starożytny Iran i Datowanie radiowęglowe · Zobacz więcej »

Dżiroft

Dżiroft (pisane też Jiroft, perski: جيرفت) – stanowisko archeologiczne, jak również miasto w prowincji Kerman w obecnym Iranie, 1375 km na południe od Teheranu.

Nowy!!: Starożytny Iran i Dżiroft · Zobacz więcej »

Dehloran

Dehloran (pers. دهلران) – miasto w Iranie, w ostanie Ilam.

Nowy!!: Starożytny Iran i Dehloran · Zobacz więcej »

Dejokes

Dejokes (gr. Δειοκες, staroirańskie *Dahyauka~, asyryjskie Daiakku) – pierwszy król Medów, panujący w latach ok.

Nowy!!: Starożytny Iran i Dejokes · Zobacz więcej »

Diodotos I

Diodotos I – satrapa Baktrii z ramienia Seleucydów w połowie III w. p.n.e., po uniezależnieniu się założył królestwo Greko-Baktryjskie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Diodotos I · Zobacz więcej »

Don

Don (ros. Дон, starożytny Tanais) – rzeka w południowej Rosji.

Nowy!!: Starożytny Iran i Don · Zobacz więcej »

Droga Królewska (Persja)

Achemenidów. Droga Królewska – trakt, który umożliwiał połączenie centrum Persji z rejonami graniczącymi ze światem greckim.

Nowy!!: Starożytny Iran i Droga Królewska (Persja) · Zobacz więcej »

Dualizm (religia)

Dualizm – pogląd reprezentowany przez wiele religii, doktryn religijnych, herezji czy ideologii, dotyczący natury i pochodzenia dobra i zła istniejącego w świecie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Dualizm (religia) · Zobacz więcej »

Duch Święty

Witraż w bazylice watykańskiej Duch Święty (hebr. רוּחַ הַקֹּדֶשׁ Ruach ha-Kodesz, gr. to hagion Pneuma lub to Pneuma to hagion, łac. Spiritus Sanctus) – w większości religii chrześcijańskich trzecia Osoba Trójcy Świętej, równa Ojcu i Synowi w bóstwie, majestacie, substancji i naturze.

Nowy!!: Starożytny Iran i Duch Święty · Zobacz więcej »

Dynastia Maurjów

Dynastia Maurjów – ród panujący w północnych częściach Indii w latach ok.

Nowy!!: Starożytny Iran i Dynastia Maurjów · Zobacz więcej »

Egipt

Piramidy w Gizie i Wielki Sfinks (fot. barwna, autochrom, Auguste Léon, 1914) Świątynie w Abu Simbel Świątynia Hatszepsut Egipt (Miṣr; dialekt egipski Máṣr, /masˤɾ/;;, Aígyptos), nazwa oficjalna Arabska Republika Egiptu (arab., Dżumhurijjat Misr Al-Arabijja) – państwo położone w północno-wschodniej Afryce z półwyspem Synaj w zachodniej Azji.

Nowy!!: Starożytny Iran i Egipt · Zobacz więcej »

Ekbatana

Ruiny starożytnej Ekbatany, w tle współczesny Hamadan Ekbatana – stolica państwa Medów, zbudowana w VII wieku p.n.e. przez króla Dejokesa i rozbudowywana przez późniejszych królów Medii.

Nowy!!: Starożytny Iran i Ekbatana · Zobacz więcej »

Elam

Elam – starożytne państwo o strukturze federacyjnej, powstałe około 2400 roku p.n.e. na terenach obecnego południowo-zachodniego Iranu (prowincja Chuzestan na granicy z Irakiem) oraz górskiej prowincji Lurestan, sięgającej aż do Buszehr nad ZatokąPerską.

Nowy!!: Starożytny Iran i Elam · Zobacz więcej »

Elamici

Elamici – lud z południowo-zachodniego Iranu, o nieustalonym pochodzeniu.

Nowy!!: Starożytny Iran i Elamici · Zobacz więcej »

Encyclopædia Iranica

Encyclopædia Iranica – kompleksowa anglojęzyczna encyklopedia skupiająca się na irańskiej historii, kulturze i cywilizacji, obejmująca okres od czasów prehistorycznych do współczesności.

Nowy!!: Starożytny Iran i Encyclopædia Iranica · Zobacz więcej »

Epoka żelaza

Epoka żelaza – okres dziejów ludzkości następujący po epoce brązu, w której żelazo stało się głównym surowcem w wytwarzaniu narzędzi.

Nowy!!: Starożytny Iran i Epoka żelaza · Zobacz więcej »

Epoka brązu

Mapa świata ok. 2000 p.n.e.; kolorem czerwonym zaznaczono obszar występowania kultur epoki brązu Chronologiczne schematy i podziały epoki brązu dla Europy Broń i ozdoby z epoki brązu Złoty kapelusz berliński, wyrób artystyczny z epoki brązu Epoka brązu – epoka prehistorii, następująca po epoce kamienia, a poprzedzająca epokę żelaza.

Nowy!!: Starożytny Iran i Epoka brązu · Zobacz więcej »

Eponim

Eponim (gr. eponymos – „dawca imienia, nazwy”) – słowo utworzone od nazwy własnej, jak również osoba (historyczna lub fikcyjna, człowiek, bóg, heros), rzadziej zwierzę lub przedmiot, od którego wzięła się nazwa jakiejś innej rzeczy, zjawiska, miejsca, miejscowości.

Nowy!!: Starożytny Iran i Eponim · Zobacz więcej »

Eschatologia chrześcijańska

Albrecht Dürer – ''Czterej jeźdźcy Apokalipsy'' Eschatologia chrześcijańska (z greckiego έσχατος /eschatos/ – „ostatni” + λόγος /logos/ – „słowo”) – doktryna religijna dotycząca końca istnienia kosmosu i człowieka, a także dział teologii chrześcijańskiej traktujący o tzw.

Nowy!!: Starożytny Iran i Eschatologia chrześcijańska · Zobacz więcej »

Europa

Europa Mapa polityczna Europy Europa – część świata leżąca na półkuli północnej, na pograniczu półkuli wschodniej i zachodniej.

Nowy!!: Starożytny Iran i Europa · Zobacz więcej »

Fars

Fars – ostan w południowo-zachodnim Iranie, ze stolicąw Szirazie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Fars · Zobacz więcej »

Fenicja

Fenicja (fenickie 𐤊𐤍𐤏𐤍) – starożytna kraina na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego, obejmująca tereny dzisiejszego Libanu, zachodniej Syrii i północnego Izraela.

Nowy!!: Starożytny Iran i Fenicja · Zobacz więcej »

Filip I Arab

Filip I Arab, (ur. 204, zm. 249) – cesarz rzymski od 244 do 249 roku, panował jako.

Nowy!!: Starożytny Iran i Filip I Arab · Zobacz więcej »

Fraates II

Fraates II – król Partów w latach 132–126 p.n.e. Był synem Mitrydatesa I, w chwili objęcia tronu jeszcze niepełnoletnim, więc początkowo rządziła za niego matka.

Nowy!!: Starożytny Iran i Fraates II · Zobacz więcej »

Fraortes

Fraortes (gr. Φραορτες, staroirańskie Frawartisz) – drugi król Medów, panujący w latach ok.

Nowy!!: Starożytny Iran i Fraortes · Zobacz więcej »

Frygia

Mapa Azji Mniejszej Frygia jako prowincja rzymska Frygowie Frygia (łac. Phrygia) – starożytna kraina w zachodniej części Azji Mniejszej, położona między Bitynią, Myzją, Lidią, Karią, Lycją, Pamfilią, Lykaoniąi Galacją.

Nowy!!: Starożytny Iran i Frygia · Zobacz więcej »

Gandż Dareh

Gandż Dareh – stanowisko archeologiczne w Iranie, w ostanie Kermanszah.

Nowy!!: Starożytny Iran i Gandż Dareh · Zobacz więcej »

Golestan

Golestan – ostan w północno-wschodnim Iranie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Golestan · Zobacz więcej »

Gordian III

Gordian III (ur. 20 stycznia 225, zm. 11 lutego 244), panował jako Imperator Caesar Marcus Antonius Gordianus Pius Felix Augustus – cesarz rzymski w latach 238–244, syn Juniusa Balbusa i Maecji Faustyny, córki Gordiana I.

Nowy!!: Starożytny Iran i Gordian III · Zobacz więcej »

Gorgan

Gorgan (pers. گرگان, dawniej Asterābad) – miasto w północnym Iranie, ośrodek administracyjny prowincji Golestan.

Nowy!!: Starożytny Iran i Gorgan · Zobacz więcej »

Gutejowie

Gutejowie (Gutejczycy, Gutowie) – starożytny lud wywodzący się z gór Zagros (dzisiejszy zachodni Iran), o nieznanej bliżej przynależności etnicznej.

Nowy!!: Starożytny Iran i Gutejowie · Zobacz więcej »

Harem

Giovanni Antonio Guardi, ''Scena w haremie'' Harem (z arab. ulga, zakaz); od arab.

Nowy!!: Starożytny Iran i Harem · Zobacz więcej »

Heftalici

Terytorium opanowane przez Heftalitów w roku 500 Heftalici – środkowoazjatycki lud koczowniczy, przez kronikarzy bizantyjskich nazywany też „Białymi Hunami” (sanskr. Śveta Hūṇa).

Nowy!!: Starożytny Iran i Heftalici · Zobacz więcej »

Herakliusz (cesarz bizantyński)

Herakliusz (– Herakleios,; ur. ok. 574, zm. 11 lutego 641) – cesarz wschodniorzymski (bizantyjski) panujący w latach 610–641.

Nowy!!: Starożytny Iran i Herakliusz (cesarz bizantyński) · Zobacz więcej »

Herezja

Herezja (gr. hairesis – wybierać, łac. haeresis) – doktryna religijna odrzucana przez władze kościelne lub religijne jako błędna.

Nowy!!: Starożytny Iran i Herezja · Zobacz więcej »

Herodot

Herodot z Halikarnasu (starogr., Herodotos ho Halikarnasseus) (ur. ok. 484 p.n.e. w Halikarnasie, obecnie Bodrum w Turcji, zm. ok. 426 p.n.e. w Turioj lub Atenach) – historyk grecki, zwany Ojcem historii, czasem także Ojcem geografii.

Nowy!!: Starożytny Iran i Herodot · Zobacz więcej »

Hetyci

Płaskorzeźba króla Tudhalijasa IV w Yazılıkaya pod HattusąProcesja 12 bogów świata podziemnego; płaskorzeźba z Yazılıkaya Hetyci (biblijni חתי lub HTY) – lud posługujący się indoeuropejskim językiem hetyckim, który około XVII wieku p.n.e. stworzył potężne państwo z centrum w Hattusa (dzisiejsze Boğazkale) w Anatolii.

Nowy!!: Starożytny Iran i Hetyci · Zobacz więcej »

Hinduizm

OM – zapis sylaby będącej symbolem hinduizmu Swastyka hinduistyczna Hinduizm – określenie zbiorcze na grupę wierzeń religijnych, wyznawanych głównie na Półwyspie Indyjskim.

Nowy!!: Starożytny Iran i Hinduizm · Zobacz więcej »

Hindukusz

Zdjęcie satelitarne gór Hindukusz Panorama gór Hindukusz Przełęcz Salang Hindukusz (paszto: هندوکش; lub Hindu Kūh.

Nowy!!: Starożytny Iran i Hindukusz · Zobacz więcej »

Historia Iranu

Historia Iranu – historia Iranu od podboju arabskiego starożytnego Iranu do dnia dzisiejszego.

Nowy!!: Starożytny Iran i Historia Iranu · Zobacz więcej »

Homa

Homa Homa na cześć bogini Dewi Ceremonia goma w japońskiej sekcie Shingon Homa (sans. होम) – w hinduizmie, dźinizmie i buddyzmie – rodzaj ofiary, której centralnym elementem jest święty ogień.

Nowy!!: Starożytny Iran i Homa · Zobacz więcej »

Hormizd IV

Hormizd IV – władca Persji z dynastii Sasanidów w latach 579–590, syn Chosrowa I Anoszirwana.

Nowy!!: Starożytny Iran i Hormizd IV · Zobacz więcej »

Huryci

epoce brązu (kolor różowy). Huryci – lud wywodzący się z Wyżyny Armeńskiej, później zasiedlający Mezopotamię.

Nowy!!: Starożytny Iran i Huryci · Zobacz więcej »

Hyrkania

thumb Hyrkania – kraina historyczna i satrapia w starożytnej Persji, położona między Morzem Kaspijskim na północy a pasmami gór Elburs na południu i zachodzie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Hyrkania · Zobacz więcej »

I wiek

I wiek – pierwsze stulecie umownej „naszej ery”, trwające od 1 do 100 roku.

Nowy!!: Starożytny Iran i I wiek · Zobacz więcej »

III dynastia z Ur

Imperium III dynastii z Ur (na zielono). III dynastia z Ur – mezopotamska dynastia założona przez Ur-Nammu z Ur, panowała nad zjednoczonym Sumerem i Akadem w latach 2113–2005 p.n.e. (chronologia średnia).

Nowy!!: Starożytny Iran i III dynastia z Ur · Zobacz więcej »

III wiek

II wiekIV wiek 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 Świat w III wieku.

Nowy!!: Starożytny Iran i III wiek · Zobacz więcej »

III wiek p.n.e.

III wiek p.n.e. >.

Nowy!!: Starożytny Iran i III wiek p.n.e. · Zobacz więcej »

Imperium akadyjskie

Imperium akadyjskie (akad. 𒆳𒌵𒆠, māt Akkadi) – semickie państwo założone przez Sargona Wielkiego, istniejące w latach panowania dynastii akadyjskiej: 2334–2193 p.n.e., na terenie środkowej Mezopotamii, którego stolicąbyło miasto Akad (Agade).

Nowy!!: Starożytny Iran i Imperium akadyjskie · Zobacz więcej »

Indie

Indie (niezaakceptowana społecznie propozycja PAN z 1959 r.: India,, trl. Bhārat, trb. Bharat), Republika Indii (hindi: भारत गणराज्य, trl. Bhārat Gaṇarājya, trb. Bharat Ganaradźja; ang. Republic of India) – państwo położone w Azji Południowej, zajmujące większość subkontynentu indyjskiego.

Nowy!!: Starożytny Iran i Indie · Zobacz więcej »

Indo-Scytowie

Mapa terytoriów Indo-Scytów Indo-Scytowie byli grupąkoczowniczych ludów irańskich pochodzenia scytyjskiego, które migrowały z Azji Środkowej na południe do współczesnego Pakistanu i północno-zachodnich Indii od połowy II wieku p.n.e. do IV wieku n.e. Spokrewnieni, a niekiedy utożsamiani z Sakami (w literaturze angielskiej występuje też nazwa Indo-Sakowie).

Nowy!!: Starożytny Iran i Indo-Scytowie · Zobacz więcej »

Indoeuropejczycy

Współczesny zasięg geograficzny języków zaliczonych do grupy IE Indoeuropejczycy – umowna nazwa grupy ludów posługujących się językami indoeuropejskimi, pochodzącymi od języka praindoeuropejskiego, bądź będącymi efektem wymieszania się dawnych grup języków.

Nowy!!: Starożytny Iran i Indoeuropejczycy · Zobacz więcej »

Indra

Erawan. Indra (sanskr. इन्द्र) – w mitologii indyjskiej jeden z najważniejszych bogów panteonu wedyjskiego, najczęściej wymieniane w Rygwedzie bóstwo, król bogów.

Nowy!!: Starożytny Iran i Indra · Zobacz więcej »

Indus

Indus (dewanagari सिन्धु नदी, trl. sindhu nadī) – rzeka w Chinach, Indiach i Pakistanie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Indus · Zobacz więcej »

Inflacja

Inflacja na świecie w 2019 Inflacja (łac. inflatio – nadęcie) – proces trwałego wzrostu ogólnego poziomu cen w gospodarce.

Nowy!!: Starożytny Iran i Inflacja · Zobacz więcej »

Irak

Region Iraku Zdjęcie satelitarne Iraku Irak, Republika Iraku (arab. العراق, trl. Al-'Irāq, trb. Al-Irak; جمهورية العراق, trb. Dżumhurijjat al-Irak, kurd. كۆماری عێراق, trl. Komarî 'Êraq, trb. Komari Erak; asyr. ܩܘܛܢܝܘܬܐ ܕܥܝܪܐܩ) – państwo arabskie na Bliskim Wschodzie, leżące nad ZatokąPerską.

Nowy!!: Starożytny Iran i Irak · Zobacz więcej »

Iran

Iran (trl. Irān, pełna nazwa Islamska Republika Iranu, Dżomhuri-je Eslāmi-je Irān), w Europie dawniej znany jako Persja – państwo na Bliskim Wschodzie, leżące między Morzem Kaspijskim na północy a ZatokąPerskąi ZatokąOmańskąna południu.

Nowy!!: Starożytny Iran i Iran · Zobacz więcej »

Islam

Arabii Saudyjskiej i Afganistanu. pielgrzymek. Islam (al-islām – poddanie się woli Boga), mahometanizm – religia monoteistyczna, na początku XXI wieku druga na świecie pod względem liczby wyznawców po chrześcijaństwieW 2010 roku Pew Research Center oceniło liczbę muzułmanów na 1,57 miliarda, to jest 23% ludzkości.

Nowy!!: Starożytny Iran i Islam · Zobacz więcej »

IV wiek

III wiekV wiek 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400.

Nowy!!: Starożytny Iran i IV wiek · Zobacz więcej »

IV wiek p.n.e.

IV wiek p.n.e. VI wiek p.n.e. V wiek p.n.e. IV wiek p.n.e. III wiek p.n.e. II wiek p.n.e.

Nowy!!: Starożytny Iran i IV wiek p.n.e. · Zobacz więcej »

IX wiek p.n.e.

IX WIEK P.N.E. XI wiek p.n.e. X wiek p.n.e. IX wiek p.n.e. VIII wiek p.n.e. VII wiek p.n.e.

Nowy!!: Starożytny Iran i IX wiek p.n.e. · Zobacz więcej »

Jahwe

Jahwe (JHWH) – Bóg czczony w judaizmie i chrześcijaństwie, uważany za Istotę Najwyższą, pojmowany na sposób monoteistyczny.

Nowy!!: Starożytny Iran i Jahwe · Zobacz więcej »

Język awestyjski

próbka tekstu napisanego w języku awestyjskim Język awestyjski, język awestański – język klasyczny używany w starożytnej Persji, w którym został zapisany zbiór prac Zaratustry.

Nowy!!: Starożytny Iran i Język awestyjski · Zobacz więcej »

Język baktryjski

Język baktryjski – wymarły język zaliczany do południowej podgrupy języków wschodnioirańskich, używany w starożytności na terenie Baktrii.

Nowy!!: Starożytny Iran i Język baktryjski · Zobacz więcej »

Język elamicki

Tabliczka zapisana pismem elamickim Hitą, elamickim władcąz Awan; najstarszy znany tekst historyczny spisany w języku elamickim; zbiory Luwru. Język elamicki – wymarły język starożytnego Elamu, używany przez lud Elamitów od III tysiąclecia p.n.e. W okresie od VI do IV wieku p.n.e. był oficjalnym językiem starożytnej Persji, wyszedł z użycia po podbojach Aleksandra Wielkiego.

Nowy!!: Starożytny Iran i Język elamicki · Zobacz więcej »

Język pahlawi

Język pahlawi (język średnioperski) – język z podrodziny irańskiej języków indoeuropejskich, używany w okresie dynastii sasanidzkiej.

Nowy!!: Starożytny Iran i Język pahlawi · Zobacz więcej »

Język partyjski

Język partyjski – wymarły zachodnioirański język okresu średnioirańskiego.

Nowy!!: Starożytny Iran i Język partyjski · Zobacz więcej »

Język perski

Język perski, nowoperski (pers. fārsī) – język z grupy irańskiej języków indoeuropejskich, którym posługuje się ponad 50 mln mówiących, zamieszkujących głównie Iran (40 mln), Afganistan (7 mln), Tadżykistan (6 mln) i Irak (200 tys.). Służy jednocześnie jako lingua franca dla blisko 80 mln mieszkańców Bliskiego Wschodu (po języku arabskim).

Nowy!!: Starożytny Iran i Język perski · Zobacz więcej »

Język staroperski

Język staroperski – wymarły język irański, wraz z awestyjskim i medyjskim, używany w okresie staroirańskim.

Nowy!!: Starożytny Iran i Język staroperski · Zobacz więcej »

Jedwabny Szlak

Jedwabny Szlak w I wieku n.e. Mapa głównej trasy Jedwabnego Szlaku Jedwabny Szlak w I wieku n.e. Jedwabny Szlak, jedwabny szlak – dawna droga handlowa łącząca Chiny z Bliskim Wschodem i Europą.

Nowy!!: Starożytny Iran i Jedwabny Szlak · Zobacz więcej »

Jezdegerd III

Jezdegerd III (panował w latach 632–651) – ostatni szachinszach Persji z dynastii Sasanidów.

Nowy!!: Starożytny Iran i Jezdegerd III · Zobacz więcej »

Jezus Chrystus

Jezus Chrystus (ur. ok. 8–4 p.n.e. w Betlejem, zm. ok. 30Por. Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary (381 r.): Wierzę... w jednego Pana Jezusa Chrystusa, Syna Bożego Jednorodzonego, który z Ojca jest zrodzony przed wszystkimi wiekami, Bóg z Boga, Światłość ze Światłości, Bóg prawdziwy z Boga prawdziwego. Zrodzony, a nie stworzony, współistotny Ojcu, a przez Niego wszystko się stało. lub 33 n.e. w Jerozolimie) – centralna postać chrześcijaństwa Według tego autora Jezusa uważa się za założyciela religii w klasycznych teoriach religiologicznych oraz religioznawczych, które nie uwzględniająogólnych idei genezy religii.

Nowy!!: Starożytny Iran i Jezus Chrystus · Zobacz więcej »

Judaizm

data.

Nowy!!: Starożytny Iran i Judaizm · Zobacz więcej »

Kambyzes II

Kambyzes II (staropers. 𐎣𐎲𐎢𐎪𐎡𐎹 Kambudżija, zm. w lipcu 522 p.n.e.) – król Imperium Perskiego od 530 p.n.e. z dynastii AchemenidówCoraz większa liczba uczonych zalicza Cyrusa do dynastii Teispidów, a nie Achemenidów.

Nowy!!: Starożytny Iran i Kambyzes II · Zobacz więcej »

Kaniszka

Wizerunek Kaniszki na monecie z II wieku Kaniszka (? – 126 lub 146) – król Kuszanów panujący na początku II wieku.

Nowy!!: Starożytny Iran i Kaniszka · Zobacz więcej »

Karim Szahir

Karim Szahir - (również Karim Szahr), stadium rozwoju tzw.

Nowy!!: Starożytny Iran i Karim Szahir · Zobacz więcej »

Kasyci

Babilonia za panowania Kasytów. Kasyci (Kaššu, Kaszszu, Kaszu) – jeden ze starożytnych ludów, który zamieszkiwał rejon gór Zagros, a w latach ok.

Nowy!!: Starożytny Iran i Kasyci · Zobacz więcej »

Kaszan

Kaszan (Język perski:, Kāshān) – miasto w środkowym Iranie (ostan Isfahan), na południe od jeziora Namak, ok.

Nowy!!: Starożytny Iran i Kaszan · Zobacz więcej »

Kaukaz (region)

Granice państw, państw nieuznawanych i republik autonomicznych istniejących na Kaukazie w 2008 Zakaukaskiej Demokratycznej Republiki Federacyjnej w 1918 Flaga Republiki Górskiej Północnego Kaukazu Zakaukaskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej Kaukaz – region na pograniczu Europy i Azji pomiędzy morzami Czarnym i Kaspijskim wokół gór Kaukaz.

Nowy!!: Starożytny Iran i Kaukaz (region) · Zobacz więcej »

Kaukaz Południowy

Kraje Kaukazu i ich podział wewnętrzny. Kaukaz Południowy rozciąga się na południe od granicy rosyjskiej Państwa Kaukazu Południowego Kaukaz Południowy, Zakaukazie, Zakaukazja, Transkaukazja – nazwa stosowana w odniesieniu do trzech państw położonych na południe od głównego pasma Kaukazu, tzw.

Nowy!!: Starożytny Iran i Kaukaz Południowy · Zobacz więcej »

Kawad I

Kawad I (ur. 449, zm. 531) – szach Persji z dynastii sasanidzkiej.

Nowy!!: Starożytny Iran i Kawad I · Zobacz więcej »

Kazachstan

Kazachstan, Republika Kazachstanu (kaz. Қазақстан, Қазақстан Республикасы / Qazaqstan, Qazaqstan Respublıkasy; ros. Казахстан, Республика Казахстан, trl. Kazachstan, Riespublika Kazachstan) – państwo leżące częściowo w Azji (88% powierzchni) i częściowo w Europie (12% powierzchni – tereny na zachód od rzeki Emba), powstałe w 1991 w wyniku rozpadu Związku Radzieckiego, graniczące z Chinami (1460 km granicy), Kirgistanem (980 km), Turkmenistanem (380 km), Uzbekistanem (2300 km) oraz FederacjąRosyjską(6467 km).

Nowy!!: Starożytny Iran i Kazachstan · Zobacz więcej »

Kermanszah (ostan)

Kermanszah (dawniej Bachtaran) – ostan w zachodnim Iranie przy granicy z Irakiem, w irańskiej części Kurdystanu.

Nowy!!: Starożytny Iran i Kermanszah (ostan) · Zobacz więcej »

Konstantynopol

Hagia Sophia – symbol Konstantynopola Kościół Chrystusa Pantokratora Konstantynopol – nazwa Bizancjum nadana miastu przez Konstantyna Wielkiego, który wybrał je na swojąsiedzibę; w latach 330–395 stolica Cesarstwa Rzymskiego, w latach 395–1453 stolica Cesarstwa Bizantyńskiego i Cesarstwa Łacińskiego (1204–1261), stolica Imperium Osmańskiego w latach 1453–1922.

Nowy!!: Starożytny Iran i Konstantynopol · Zobacz więcej »

Król królów

Herb szachów perskich Król królów – tradycyjny tytuł używany przez monarchów aspirujących do władzy uniwersalnej lub zwierzchnictwa nad innymi władcami.

Nowy!!: Starożytny Iran i Król królów · Zobacz więcej »

Królestwo Greko-Baktryjskie

Maksymalny zasięg królestwa ok. 180 p.n.e. Królestwo Greko-Baktryjskie (albo Królestwo Grecko-Baktryjskie, Królestwo Greków Baktryjskich) – państwo hellenistyczne z ośrodkiem w Baktrii, istniejące od ok.

Nowy!!: Starożytny Iran i Królestwo Greko-Baktryjskie · Zobacz więcej »

Królestwo Indo-Greckie

Królestwo Indo-Greckie ok. 100 p.n.e. Królestwo Indo-Greckie – państwo hellenistyczne istniejące na terenie dzisiejszego południowo-wschodniego Afganistanu, północnego Pakistanu i północno-zachodnich Indii w latach ok.

Nowy!!: Starożytny Iran i Królestwo Indo-Greckie · Zobacz więcej »

Kserkses I

url.

Nowy!!: Starożytny Iran i Kserkses I · Zobacz więcej »

Kszatrija

Kszatrija (dewanagari क्षत्रिय, trl. kṣatriya) – członek drugiej najwyższej warny w hinduizmie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Kszatrija · Zobacz więcej »

Ktezyfon

Ruiny zimowego pałacu królewskiego (1920) Ruiny zimowego pałacu królewskiego (2016) Ruiny zimowego pałacu królewskiego – sklepienie kolebkowe (2016) Ktezyfon (Ktesifon, Ktezyfont, łac. Ctesiphon, per. تيسفون Tispun lub Tisfun; arab. المدائن Al-Madā'in) – starożytne miasto na północno-wschodnim brzegu Tygrysu, u ujścia Dijali, naprzeciwko Seleucji, około 30 km od Bagdadu.

Nowy!!: Starożytny Iran i Ktezyfon · Zobacz więcej »

Kultura andronowska

Kultura andronowska, okres wczesny, ok. 2000 p.n.e. (kolor czerwony) i ok. 1800 p.n.e. (kolor pomarańczowy) Zasięg kultury andronowskiej Kultura andronowska – kultura archeologiczna epoki brązu, rozwijająca się w zachodniej Syberii i Kazachstanie w II tysiącleciu i na początku I tysiąclecia p.n.e.

Nowy!!: Starożytny Iran i Kultura andronowska · Zobacz więcej »

Kultura archeologiczna

kultury bałtyjskie Kultura archeologiczna – zespół stale współwystępujących ze sobąna pewnym terytorium i w pewnym czasie charakterystycznych form źródeł archeologicznych.

Nowy!!: Starożytny Iran i Kultura archeologiczna · Zobacz więcej »

Kultura baradosteńska

Kultura baradosteńska (również baradostyjska) – kultura górnopaleolityczna występująca w górskich masywach Zagrosu, rozwijała się w okresie od ok.

Nowy!!: Starożytny Iran i Kultura baradosteńska · Zobacz więcej »

Kultura Halaf

Lokalizacja kultury Halaf Figurki kobiet Ceramika kultury Halaf Kultura Halaf – chalkolityczna kultura archeologiczna, zlokalizowana w północnej Mezopotamii.

Nowy!!: Starożytny Iran i Kultura Halaf · Zobacz więcej »

Kultura mustierska

Kultura mustierska – jedna z kultur archeologicznych środkowego paleolitu występujących na terenie Europy, także w Polsce.

Nowy!!: Starożytny Iran i Kultura mustierska · Zobacz więcej »

Kultura Samarra

Talerz z Samarra z ornamentem figuralnym Samarra – kultura archeologiczna rozwijająca się w neolicie, nazwa niniejszej jednostki kulturowej związana jest z eponimicznymi stanowiskami Tell es-Sawwan i Czoga Mami.

Nowy!!: Starożytny Iran i Kultura Samarra · Zobacz więcej »

Kultura zarzyjska

Kultura zarzyjska – kultura epipaleolityczna rozwijająca się w okresie od ok.

Nowy!!: Starożytny Iran i Kultura zarzyjska · Zobacz więcej »

Kurdystan

Zasięg języka kurdyjskiego Kurdystan – kraina historyczna w południowo-zachodniej Azji, obszary zamieszkane w dużej mierze przez Kurdów.

Nowy!!: Starożytny Iran i Kurdystan · Zobacz więcej »

Kyaksares

Kyaksares (Cyaxares, Hvakhshathra, staropers.: Uwachszatra, akad.: Umakisztar) – władca państwa Medów (625–585 p.n.e.). Jego synem był Astyages – ostatni władca Medów.

Nowy!!: Starożytny Iran i Kyaksares · Zobacz więcej »

Lapis lazuli

Lapis lazuli – skała metamorficzna powstała w wyniku przeobrażeń utworów węglanowych (wapieni i dolomitów) pod wpływem intruzji granitów, syenitów lub pegmatytów.

Nowy!!: Starożytny Iran i Lapis lazuli · Zobacz więcej »

Lidia (kraina)

Lidia Lidia u szczytu swej potęgi Lidia (gr. Lydia) – historyczna kraina w zachodniej Azji Mniejszej leżąca w dorzeczu rzek Kaystros i Hermos, oraz nazwa starożytnego państwa ze stolicąw Sardes, istniejącego do 546 r. p.n.e.

Nowy!!: Starożytny Iran i Lidia (kraina) · Zobacz więcej »

Lingua franca

Lingua franca (wł. „język Franków”) – w wąskim ujęciu: język mieszany typu pidżynowego (zwany też sabir, od hiszpańskiego saber – „wiedzieć”), używany w basenie Morza Śródziemnego, o zredukowanej fleksji i gramatyce, powstały na bazie słownej głównie z języków: francuskiego, włoskiego, greckiego, hiszpańskiego i arabskiego.

Nowy!!: Starożytny Iran i Lingua franca · Zobacz więcej »

Lorestan

Lorestan, Lurestan, Lorestān - ostan w zachodnim Iranie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Lorestan · Zobacz więcej »

Ludy irańskie

języków irańskich Flaga panirańska Ludy irańskie, grupa irańska – grupa ludów indoeuropejskich mówiących językami irańskimi, zamieszkująca terytoria rozciągające się od wschodniej Anatolii poprzez Wyżynę Irańskąaż po Hindukusz oraz od Azji Środkowej po Zatokę Perską.

Nowy!!: Starożytny Iran i Ludy irańskie · Zobacz więcej »

Lulubejowie

Płaskorzeźba na cześć króla Anubaniniego Lulubejowie – plemię zamieszkujące północno-wschodnie góry Zagros (obecnie Kurdystan na pograniczu iracko-irańsko-tureckim), które obok Gutejów było stałym źródłem niepokojów dla osiadłych mieszkańców Mezopotamii.

Nowy!!: Starożytny Iran i Lulubejowie · Zobacz więcej »

Mahomet

Mahomet (arab.,, pełne arabskie imię: Muhammad ibn Abd Allah ibn Abd al-Muttalib; محمد إبن عبد الله إبن عبد المطاليب), ur.

Nowy!!: Starożytny Iran i Mahomet · Zobacz więcej »

Mani

Mani Mani, znany także jako Manes i Manicheusz (ur. 14 kwietnia 216 koło Seleucji nad Tygrysem, zm. ok. 276 r. w Gundiszapurze) – twórca manicheizmu.

Nowy!!: Starożytny Iran i Mani · Zobacz więcej »

Manicheizm

Manicheizm – prąd religijno-filozoficzny stworzony w III wieku n.e. przez Babilończyka Maniego (Manesa).

Nowy!!: Starożytny Iran i Manicheizm · Zobacz więcej »

Manna (kraina)

Manna – starożytna kraina położona od południowo-wschodniego wybrzeża jeziora Urmia do Maraghe na północy, z kolei południowa granica przebiegała najprawdopodobniej w pobliżu miejscowości Buhen i Sakez.

Nowy!!: Starożytny Iran i Manna (kraina) · Zobacz więcej »

Marek Jan Olbrycht

Marek Jan Olbrycht (ur. 1965 w DukliSłownik biograficzny profesorów Uniwersytetu Rzeszowskiego 2001-2006, wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2006, s. 100) – historyk, archeolog i orientalista specjalizujący się w historii starożytnej i archeologii śródziemnomorskiej; nauczyciel akademicki związany z uniwersytetami w Krakowie, Münster (Niemcy) i Rzeszowie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Marek Jan Olbrycht · Zobacz więcej »

Margiana

Margiana, ok. 300 r. p.n.e. Margiana – historyczna kraina w Azji centralnej, dzisiaj we wschodnim Turkmenistanie, położona nad rzekąMurgab (grecka Margos).

Nowy!!: Starożytny Iran i Margiana · Zobacz więcej »

Massageci

Massageci (Massagetae) na mapie Azji w 323 p.n.e. Massageci (grec. Massagetai, łac. Massagetae, ang. The Massageteans) – w starożytności związek pasterskich szczepów irańskich żyjących na obszarze pomiędzy Persjąa Jeziorem Aralskim.

Nowy!!: Starożytny Iran i Massageci · Zobacz więcej »

Maurycjusz (cesarz bizantyński)

Maurycjusz (gr. Φλάβιος Μαυρίκιος Τιβέριος Αύγουστος Flavius Mauricius Tiberius Augustus) (ur. 539, zm. 27 listopada 602) – cesarz bizantyński w latach 582-602, ostatni przedstawiciel dynastii wywodzącej się od Justyna I.

Nowy!!: Starożytny Iran i Maurycjusz (cesarz bizantyński) · Zobacz więcej »

Medowie

Żołnierz medyjski, relief z pałacu w Persepolis Medowie – lud indoeuropejski zamieszkujący w starożytności północno-zachodni Iran.

Nowy!!: Starożytny Iran i Medowie · Zobacz więcej »

Metropolitan Museum of Art

The Metropolitan Museum of Art (Metropolitalne Muzeum Sztuki) – największe amerykańskie muzeum, znajdujące się w Nowym Jorku, na wschodnim skraju Central Parku, przy Piątej Alei.

Nowy!!: Starożytny Iran i Metropolitan Museum of Art · Zobacz więcej »

Mezolit

Mezolit (gr. mesos „średni” i lithos „kamień”), środkowa epoka kamienia, epipaleolit – środkowy okres epoki kamienia trwający od około 11000–7000 p.n.e. na Bliskim Wschodzie i około 8000–4800 p.n.e. na terenach Niżu Środkowoeuropejskiego, stanowiący stopniowe przejście od paleolitu do neolitu i związany z postępującymi przemianami klimatycznymi (schyłek zlodowacenia).

Nowy!!: Starożytny Iran i Mezolit · Zobacz więcej »

Mezopotamia

Mezopotamia widoczna z satelity w 2020 roku Mezopotamia,, w znaczeniu dosłownym międzyrzecze (nazwa przejęta z Miyanrudan i Bet-Nahrain) – starożytna kraina na Bliskim Wschodzie leżąca w dorzeczu Tygrysu i Eufratu.

Nowy!!: Starożytny Iran i Mezopotamia · Zobacz więcej »

Mitanni

Bliskiego Wschodu ok. 1400 r. p.n.e. Zasięg terytorialny królestwa Mitanni w okresie jego największego rozwoju (początek XV w. p.n.e.). listów z Amarny; ok. 1350 p.n.e. Pozostałości mitannijskiego pałacu w mieście Nagar (obecnie stanowisko archeologiczne Tell Brak w Syrii). Mitanni – starożytne państwo założone przez Hurytów w północnej Mezopotamii i północnej Syrii w II tysiącleciu p.n.e. ze stolicąw Waszuganni (dotąd nie zidentyfikowana).

Nowy!!: Starożytny Iran i Mitanni · Zobacz więcej »

Mitra (mitologia)

Mitra (awest. Miθrō ميترا – „pakt”, „przymierze”, sankr. Mitráḥ) – bóstwo solarne w mitologii indoirańskiej, którego kult narodził się w II tysiącleciu p.n.e. Atrybuty i przymioty Mitry zostały opisane w Aweście, która tytułuje go Panem Zobowiązań i opisuje jako ducha umów, personifikując w jego osobie Lojalność.

Nowy!!: Starożytny Iran i Mitra (mitologia) · Zobacz więcej »

Mitrydates I

Mitrydates I (ur. ok. 195 p.n.e., zm. 132 p.n.e.) – król Partii z dynastii Arsacydów (Arsakidów) od ok.

Nowy!!: Starożytny Iran i Mitrydates I · Zobacz więcej »

Mitrydates II Arsacyda

Mitrydates II Wielki Arsacyda (zm. 88 p.n.e.) – król Partów, syn Artabanusa I. Mitrydates pochodził z dynastii Arsacydów, był królem Partów od roku 123 p.n.e. Umocnił państwo, osłabione wcześniejszymi najazdami sąsiadów.

Nowy!!: Starożytny Iran i Mitrydates II Arsacyda · Zobacz więcej »

Monoteizm

Monoteizm, jedynobóstwo (monoteizm z monos – „jedyny” + theos – „bóg”) – wiara w istnienie tylko jednego boga i w przeciwieństwie do henoteizmu wykluczająca istnienie jakichkolwiek innych istot boskich.

Nowy!!: Starożytny Iran i Monoteizm · Zobacz więcej »

Morze Kaspijskie

Zachód słońca nad Morzem Kaspijskim ''Stieńka Razin'' (Wasilij Surikow) Morze Kaspijskie (Darja-je Chazar;, Kaspijskoje morie;;, Kaspij tengyzy) – bezodpływowe słone jezioro reliktowe w Azji i w części północnej w Europie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Morze Kaspijskie · Zobacz więcej »

Mursili I

Mursili I (lub Mursilis) – król Hetytów w czasach ok.

Nowy!!: Starożytny Iran i Mursili I · Zobacz więcej »

Muzeum Narodowe Iranu

Muzeum Narodowe Iranu (per. موزهٔ ملی ایران) – muzeum narodowe znajdujące się w Teheranie, stolicy Iranu.

Nowy!!: Starożytny Iran i Muzeum Narodowe Iranu · Zobacz więcej »

Naghsz-e Rostam

Dolina Naghsz-e Rustam Naghsz-e Rustam (Naksz-e Rostam, pers. نقش رستم) – dolina położona w górach Zagros w Iranie, ok.

Nowy!!: Starożytny Iran i Naghsz-e Rostam · Zobacz więcej »

Nahr Dijala

Nahr Dijala, Dijala (Nahr Diyālà,, Rudxāne-ye Sirvān) – rzeka w Iraku i Iranie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Nahr Dijala · Zobacz więcej »

Neandertalczyk

Człowiek neandertalski, neandertalczyk – wymarły przedstawiciel rodzaju Homo (człowiek), znany z plejstocenu (ok. 400 000 do ok. 24 500 lat temu), w zależności od autorów klasyfikowany jako podgatunek człowieka rozumnego – Homo sapiens neanderthalensis – lub odrębny od niego gatunek – Homo neanderthalensis.

Nowy!!: Starożytny Iran i Neandertalczyk · Zobacz więcej »

Neolit

cywilizację maltańskąw okresie neolituhttp://www.culturalheritage.gov.mt/filebank/inventory/00001.pdf Ġgantija Temples, National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islandshttp://www.bradshawfoundation.com/malta/ The Prehistoric Archaeology of the Temples of Malta, bradshawfoundation.com Rekonstrukcja neolitycznego ołtarza na terenie dzisiejszej Ukrainy Skara Brae na Orkadach jest najlepiej zachowanąwsiąneolitycznąw Europie. Wzgórze Silbury jest najwyższym kopcem usypanym w okresie neolitu. Neolit (gr. néos „nowy” i líthos „kamień”), młodsza epoka kamienia, epoka kamienia gładzonego – ostatni okres epoki kamienia (poprzedzający epokę brązu).

Nowy!!: Starożytny Iran i Neolit · Zobacz więcej »

Niniwa

Niniwa (akad. Ninūa) – starożytne miasto w północnej Mezopotamii, leżące nad wschodnim, lewym brzegiem Tygrysu; jedna ze stolic Asyrii.

Nowy!!: Starożytny Iran i Niniwa · Zobacz więcej »

Okres Ubajd

Ur, Hadżi Muhammad, Tell 'Oueili) Narodowego Muzeum Ceramiki w Sèvres, Francja przykład naczynia z późnego okresu Ubajd; południowy Irak; zbiory Museum of Fine Arts w Bostonie Okres Ubajd, Kultura Obeid – nazwa ostatniego okresu prehistorii w Mezopotamii, trwającego od ok.

Nowy!!: Starożytny Iran i Okres Ubajd · Zobacz więcej »

Ormuzd

Ormuzd lub Ahura Mazda (dosł. Pan Mądry, Pan Wszystkowiedzący; staroperski: Ahuramazda, średnioperski: Ohrmazd, Ormuzd, Hormuzd, Ohrmizd) – najwyższe bóstwo w religiach irańskich: mazdaizmie i zaratusztrianizmie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Ormuzd · Zobacz więcej »

Orodes II

Orodes II – król Partii z dynastii Arsacydów.

Nowy!!: Starożytny Iran i Orodes II · Zobacz więcej »

Państwo Kuszanów

Obszar państwa Kuszanów Państwo Kuszanów (sanskryt: कुषाण राजवंश, Kuṣāṇa Rājavaṁśa) – starożytne państwo w północnych Indiach i Azji Centralnej, które istniało w latach 78–240 naszej ery.

Nowy!!: Starożytny Iran i Państwo Kuszanów · Zobacz więcej »

Państwo nowobabilońskie

Państwo nowobabilońskie, Chaldea – starożytne państwo na Bliskim Wschodzie, pod panowaniem dynastii chaldejskiej, ze stolicąw Babilonie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Państwo nowobabilońskie · Zobacz więcej »

Paleolit środkowy

Środkowy paleolit – odnosi się do charakterystycznych wyrobów kulturowych spotykanych na terenie zachodniej Eurazji.

Nowy!!: Starożytny Iran i Paleolit środkowy · Zobacz więcej »

Paleolit dolny

Paleolit dolny – okres odpowiadający wczesnym formom homoidalnym i początkom rodzaju Homo (przez gatunek Homo habilis do Homo ergaster/erectus – któremu przypisuje się wyjście z Afryki).

Nowy!!: Starożytny Iran i Paleolit dolny · Zobacz więcej »

Paleolit górny

Paleolit górny – okres w historii ludzkości, trwający od ok.

Nowy!!: Starożytny Iran i Paleolit górny · Zobacz więcej »

Parnowie

Kolumnie Trajana. Parnowie (albo Parni, Aparna; gr. Απαρνοι/Παρνοι, łac. Aparni albo Parni) – wschodnioirańskie plemię koczowników, które w III w. p.n.e. utworzyło państwo Partów.

Nowy!!: Starożytny Iran i Parnowie · Zobacz więcej »

Partia (kraina)

Partia Partia, gr. Παρθία, Παρθυαία, Παρθυηνή, stp. Parthawa – kraina historyczna starożytnego Iranu, położona w dzisiejszym północno-wschodnim Iranie i Turkmenistanie, na południowy wschód od Morza Kaspijskiego.

Nowy!!: Starożytny Iran i Partia (kraina) · Zobacz więcej »

Pasargady

Pasargady (pers. پاسارگاد Pāsārgād; gr. Πασαργαδών Pasargadốn) – miasto w starożytnej Persji, obecnie Maszhad-e Murghab w środkowym Iranie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Pasargady · Zobacz więcej »

Późny glacjał

Późny glacjał stanowi okres schyłkowy zlodowacenia.

Nowy!!: Starożytny Iran i Późny glacjał · Zobacz więcej »

Peroz I

Peroz I (ur. ?, zm. 484) – władca Persji z dynastii Sasanidów, syn Jezdegerda II.

Nowy!!: Starożytny Iran i Peroz I · Zobacz więcej »

Persepolis

Persepolis (staroperski: Pārsa, pers. تخت جمشید – Tacht-e Dżamszid) – miasto w starożytnej Persji, założone przez Dariusza I w 518 p.n.e., lecz znacznie rozbudowane przez Kserksesa I i kolejnych władców z dynastii Achemenidów.

Nowy!!: Starożytny Iran i Persepolis · Zobacz więcej »

Persowie

Persowie – starożytny lud pochodzenia irańskiego, współcześnie zaś naród zamieszkujący głównie obszar Iranu (dawniej znanego jako Persja).

Nowy!!: Starożytny Iran i Persowie · Zobacz więcej »

Pierwszy kaganat turecki

Pierwszy kaganat turecki – pierwsze państwo Turkutów, stanowiące dominującąpotęgę na terenach dzisiejszej Mongolii, południowej Syberii i Azji Środkowej w latach 552 – 604.

Nowy!!: Starożytny Iran i Pierwszy kaganat turecki · Zobacz więcej »

Polis

Polis (stgr., l.mn. – pierwotnie „miejsce warowne”) – forma państwa w starożytnej Grecji.

Nowy!!: Starożytny Iran i Polis · Zobacz więcej »

Politeizm

Bogowie starożytnego Egiptu w Carnegie Museum of Natural History Politeizm (z polys – „liczny” + theos – „bóg”), wielobóstwo – wiara w istnienie wielu bóstw (np. religia Słowian, religia starożytnej Grecji, starożytnego Rzymu, starożytnego Egiptu, wierzenia Azteków, shintō, niektóre odłamy hinduizmu).

Nowy!!: Starożytny Iran i Politeizm · Zobacz więcej »

Prehistoria

Prehistoria, prahistoria (łac. præ – przedrostek oznaczający uprzedniość, „przed”, „wcześniej”) – najdłuższy okres dziejów ludzkości, od pojawienia się na Ziemi człowieka zręcznego, do powstania pisma.

Nowy!!: Starożytny Iran i Prehistoria · Zobacz więcej »

Repusowanie

Przykład wyrobu wykonanego technikątrybowania - tzw. ''maska Agamemnona'', wykonana ze złota (Mykeny, XVI w. p.n.e., Narodowe Muzeum Archeologiczne w Atenach) Repusowanie (trybowanie) – zdobienie wyrobów z blachy poprzez wybijanie na zimno wgłębień, dających po drugiej stronie wypukły wzór.

Nowy!!: Starożytny Iran i Repusowanie · Zobacz więcej »

Reza Szah Pahlawi

Reza Szah Pahlawi, per. رضا شاه پهلوی (ur. 16 marca 1878 w Savadkuh, zm. 26 lipca 1944 w Johannesburgu) – szach Iranu od 15 grudnia 1925 do 16 września 1941, założyciel dynastii Pahlawi.

Nowy!!: Starożytny Iran i Reza Szah Pahlawi · Zobacz więcej »

Rydwan

Rekonstrukcja starożytnego rydwanu rzymskiego Hetycki rydwan – rysunek z egipskiego reliefu Egipski lekki rydwan Mapa przedstawiająca uproszczone drogi i czas rozprzestrzeniania się rydwanu, 2000–500 p.n.e. Rydwan – pojazd konny, najczęściej dwukołowy zaprzężony w dwa lub cztery konie, zwykle z tyłu otwarty.

Nowy!!: Starożytny Iran i Rydwan · Zobacz więcej »

Rygweda

Rygweda Rygweda (trl. ṛgveda) – jedna z sanhit (zbiorów) wchodząca w skład wed, najstarszy zabytek literacki indoaryjski, niejednolity treściowo i chronologicznie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Rygweda · Zobacz więcej »

Sakowie

Scytia – jej wschodnia część to terytoria Saków Sakowie, Śakowie (sanskryt: शक Śaka, staropers. Sakā,; zwani też Scytami ałtajskimi, wschodnimi lub środkowoazjatyckimi) – koczownicze i osiadłe plemiona spokrewnione ze Scytami i Sarmatami, zamieszkujące w I tysiącleciu p.n.e. tereny Azji Środkowej.

Nowy!!: Starożytny Iran i Sakowie · Zobacz więcej »

Salmanasar III

Salmanasar III, właśc.

Nowy!!: Starożytny Iran i Salmanasar III · Zobacz więcej »

Saoszjant

Saoszjant – w zaratusztrianizmie mesjasz, który, wysłany przez Ahura Mazdę, ma się pojawić i poprowadzić ludzkość do ostatniej, zwycięskiej bitwy z siłami zła - Angra Mainju.

Nowy!!: Starożytny Iran i Saoszjant · Zobacz więcej »

Sarab

Sarab (perski: سراب) – miasto w Iranie, w ostanie Azerbejdżan Wschodni.

Nowy!!: Starożytny Iran i Sarab · Zobacz więcej »

Sardes

term i gimnazjonu datowany na 211–212; stan z 2015 Sardes (gr. Σάρδεις) – starożytne miasto w Azji Mniejszej, stolica Lidii, położone na zboczach góry Tmolos, nad rzekąPaktol (w pobliżu jej ujścia do rzeki Hermus).

Nowy!!: Starożytny Iran i Sardes · Zobacz więcej »

Sarpol-e Zahab

Sarpol-e Zahab (pers. سرپل ذهاب) – miasto w Iranie, w ostanie Kermanszah.

Nowy!!: Starożytny Iran i Sarpol-e Zahab · Zobacz więcej »

Sasanidzi

Sasanidzi – dynastia panująca w Iranie (wówczas, Ērānšahr) w latach 224–651 naszej ery.

Nowy!!: Starożytny Iran i Sasanidzi · Zobacz więcej »

Satrapia

Podział Imperium Perskiego w 500 r. p.n.e. Satrapia – okręg administracyjny w starożytnym Iranie, zarządzany przez satrapę.

Nowy!!: Starożytny Iran i Satrapia · Zobacz więcej »

Scytowie

Terytoria Scytów i ich sąsiadów Scytowie – koczownicze ludy irańskie wywodzące się z obszarów pomiędzy Ałtajem a dolnąWołgą, tj.

Nowy!!: Starożytny Iran i Scytowie · Zobacz więcej »

Seleucydzi

bitwie pod Ipsos (301 p.n.e.) Seleucydzi lub też Seleukidzi – dynastia hellenistyczna założona przez Seleukosa, z ośrodkiem początkowo w Babilonii, a od początku III w. p.n.e. Syrii, panująca w latach 312–63 p.n.e. Seleukos był jednym z dowódców Aleksandra Wielkiego.

Nowy!!: Starożytny Iran i Seleucydzi · Zobacz więcej »

Seleukos I Nikator

Seleukos I Nikator (gr. Nikator – zwycięzca; ur. ok. 358, zm. w 281 p.n.e.) – jeden z tzw.

Nowy!!: Starożytny Iran i Seleukos I Nikator · Zobacz więcej »

Semnan (ostan)

Semnan – ostan w północnym Iranie, ze stolicąw Semnanie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Semnan (ostan) · Zobacz więcej »

Sistan

Sistan (Sakastan), I wiek p.n.e. Sistan (paszto: Sistān, Sīstān, hist. Sakastan) – kraina geograficzno-historyczna w południowej Azji, we wschodniej części Wyżyny Irańskiej, na terytorium wschodniego Iranu (ostan Sistan i Beludżystan), południowo-zachodniego Afganistanu (prowincje: Farah, Nimruz) i północno-zachodniego Pakistanu (fragment prowincji Beludżystan).

Nowy!!: Starożytny Iran i Sistan · Zobacz więcej »

Sogdiana

Sogdiana Sogdiana (staropers. Suguda; gr. Σογδιανή;, Sùtè, pers. سغد, Sōġd) – kraina w Azji Środkowej leżąca nad rzekąZarafszan, między rzekami Oksos (lub Oksus – obecnie: Amu-daria) i Jaksartes (ob. Syr-daria), na północ od Margiany i Baktrii, a od wschodu Fergana.

Nowy!!: Starożytny Iran i Sogdiana · Zobacz więcej »

Soma (bóg)

Soma – bóstwo wedyjskie, czasami uważany za syna Pardźanjego (RV IX,82,3).

Nowy!!: Starożytny Iran i Soma (bóg) · Zobacz więcej »

Sparta

Sparta (gr., Spártī; stgr. Spártē;; Lakedaímōn, Lacedemon) – miasto w południowej Grecji, na Peloponezie, w administracji zdecentralizowanej Peloponez, Grecja Zachodnia i Wyspy Jońskie, w regionie Peloponez, w jednostce regionalnej Lakonia.

Nowy!!: Starożytny Iran i Sparta · Zobacz więcej »

Stanowisko archeologiczne

Scytopolis) Stanowisko archeologiczne – każdy ślad materialnej działalności ludzkiej w przeszłości.

Nowy!!: Starożytny Iran i Stanowisko archeologiczne · Zobacz więcej »

Starożytna Grecja

Starożytna Grecja – cywilizacja, która w starożytności rozwijała się w południowej części Półwyspu Bałkańskiego, na wyspach mórz Egejskiego i Jońskiego, wybrzeżach Azji Mniejszej, a później także w innych rejonach Morza Śródziemnego.

Nowy!!: Starożytny Iran i Starożytna Grecja · Zobacz więcej »

Starożytna Macedonia

Starożytna Macedonia – antyczne królestwo na Półwyspie Bałkańskim, zamieszkane przez helleński lud z plemienia Dorów, którego historyczne centrum znajdowało się na terytorium obecnej północno-środkowej Grecji.

Nowy!!: Starożytny Iran i Starożytna Macedonia · Zobacz więcej »

Starożytność

Egipskie piramidy Ateny na Akropolu Rzymskie koloseum Starożytność – pierwszy okres historii niektórych części świata, wyróżniany zwłaszcza w dziejopisarstwie europejskim.

Nowy!!: Starożytny Iran i Starożytność · Zobacz więcej »

Starożytny Rzym

cesarstwo nicejskie, Despotat Epiru i Despotat Morei Starożytny Rzym – cywilizacja rozwijająca się w basenie Morza Śródziemnego i części Europy.

Nowy!!: Starożytny Iran i Starożytny Rzym · Zobacz więcej »

Sumer

Sumer i jego miasta. W czasach jego istnienia linia brzegowa sięgała miasta Ur. Sumer (Szumer, Sumeria; sum. 𒌦 𒊕 𒈪 𒂵 Ki-en-gir, hebr. שִׁנְעָר Szinear – por. Rdz 10:10) – starożytna kraina leżąca w południowej części Mezopotamii (dzisiaj południowy Irak).

Nowy!!: Starożytny Iran i Sumer · Zobacz więcej »

Sumerowie

Sumeryjska figurka oranta z ogolonągłowąoraz w stroju w liściaste wzory (około 2400 roku p.n.e.) Sumerowie (sum. 𒊕𒈪, saĝ-ĝi6-ga, tłum. „czarnogłowi”) – starożytny lud nieznanego pochodzenia, który pod koniec IV tysiąclecia p.n.e. stworzył cywilizację w południowej Mezopotamii – Sumer.

Nowy!!: Starożytny Iran i Sumerowie · Zobacz więcej »

Suza

Suza (pers. شوش - Shūsh) – miasto w starożytnym Elamie, jedna z jego stolic; obecnie leży w ostanie Chuzestan w Iranie, na terenie identycznie nazwanego, liczącego około 50 000 mieszkańców, współczesnego miasta, ok.

Nowy!!: Starożytny Iran i Suza · Zobacz więcej »

Syr-daria

Syr-daria (w starożytności Jaksartes) – rzeka w Uzbekistanie, Tadżykistanie i Kazachstanie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Syr-daria · Zobacz więcej »

Syria

Syria (trl. Sūrijā, trb.), nazwa oficjalna: Syryjska Republika Arabska (ar. الجمهورية العربية السورية, trl. Al-Ǧumhūrijja ăl-ʿArabijja ăs-Sūrijja, trb. Al-Dżumhurijja al-Arabijja as-Surijja) – państwo arabskie na Bliskim Wschodzie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Syria · Zobacz więcej »

Szach (władca)

Szach (šāh) – perski termin oznaczający króla.

Nowy!!: Starożytny Iran i Szach (władca) · Zobacz więcej »

Szahdad

Szahdad (perski: شهداد) – miasto w Iranie, w ostanie Kerman.

Nowy!!: Starożytny Iran i Szahdad · Zobacz więcej »

Szahr-e Suchte

Dzielnica cmentarna Grób Grób Szahr-e Suchte (dosł. „Spalone Miasto”;, šahr-e sūḫte) – stanowisko archeologiczne o powierzchni 150 ha, położone na południowy zachód od miasta Zabol w ostanie Sistan i Beludżystan w południowo-wschodnim Iranie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Szahr-e Suchte · Zobacz więcej »

Szanidar

Szanidar – rozległa jaskinia w Kurdystanie w północnej części Iraku, w pobliżu granicy tureckiej.

Nowy!!: Starożytny Iran i Szanidar · Zobacz więcej »

Szapur I

Szapur I (? – 272) – władca Persji z dynastii Sasanidów, syn Ardaszira I. Panował samodzielnie w okresie 241–272.

Nowy!!: Starożytny Iran i Szapur I · Zobacz więcej »

Szapur II

Szapur II (ur. 309, zm. 379) – król Persji z dynastii Sasanidów w latach 309–379.

Nowy!!: Starożytny Iran i Szapur II · Zobacz więcej »

Szatan

Gustawa Doré Szatan (satan – ‘przeciwnik’, ‘oskarżyciel’, ‘oszczerca’;, Satanás;, Szajtan) – w chrześcijaństwie, judaizmie i islamie jest to jeden z aniołów, który zbuntował się przeciwko Bogu i pociągnął do buntu inne anioły, główny sprawca zła na świecie.

Nowy!!: Starożytny Iran i Szatan · Zobacz więcej »

Sztuka starożytnej Persji

Sztuka starożytnej Persji – sztuka starożytnej Persji.

Nowy!!: Starożytny Iran i Sztuka starożytnej Persji · Zobacz więcej »

Taurus (góry w Turcji)

Góry Taurus Taurus – łańcuch górski w południowej Turcji, graniczy z WyżynąAnatolijską.

Nowy!!: Starożytny Iran i Taurus (góry w Turcji) · Zobacz więcej »

Teologia

Akademii Krakowskiej Teologia (gr. θεος, theos, „Bóg”, + λογος, logos, „nauka”) lub sacra doctrina (święta nauka); bogoznawstwo – refleksja nad doktrynami religijnymi, wykraczająca poza religioznawstwo – nieoceniające ich prawdziwości – oraz poza filozofię religii, która to nie opiera się na wierze.

Nowy!!: Starożytny Iran i Teologia · Zobacz więcej »

Tepe Sialk

Tepe Sialk Tepe Sialk (Sialk) – zespół dwóch stanowisk archeologicznych w środkowym Iranie, w granicach administracyjnych miasta Kaszan.

Nowy!!: Starożytny Iran i Tepe Sialk · Zobacz więcej »

Tezauryzacja

Tezauryzacja (gr. thēsaurós – magazyn, skarb(iec)) – gromadzenie i przechowywanie dóbr materialnych: zapasów złota, pieniędzy kruszcowych, pieniędzy papierowych, walorów, wierzytelności lub innych dóbr materialnych o dużej wartości (nieruchomości, dzieł sztuki, antyków, biżuterii) poza instytucjami depozytowo-oszczędnościowymi.

Nowy!!: Starożytny Iran i Tezauryzacja · Zobacz więcej »

Tigranes II

Tigranes II, zwany później Wielkim (ur. 138, zm. 55 p.n.e.) – król Armenii w latach 95-55 p.n.e. z dynastii Artaksydów.

Nowy!!: Starożytny Iran i Tigranes II · Zobacz więcej »

Tracja

Tracja współczesna Tracja (gr. Θρᾴκη, Thraki, łac. Thracia, bułg. Тракия, Trakija, tur. Trakya) – region historyczny i geograficzny położony w Europie Południowej.

Nowy!!: Starożytny Iran i Tracja · Zobacz więcej »

Turkmenistan

Flaga Turkmenistanu używana w latach 1992–1997 Saparmyrata Nyýazowa stroju ludowym Turkmenistan, Republika Turkmenistanu (turkm. Türkmenistan, Türkmenistan Respublikasy; w okresie ZSRR funkcjonowała nazwa Turkmenia) – państwo położone w Azji Środkowej, na północ od gór Kopet-Dag, pomiędzy Morzem Kaspijskim a Amu-darią.

Nowy!!: Starożytny Iran i Turkmenistan · Zobacz więcej »

Ukraina

Ukraina (Ukrajina,.

Nowy!!: Starożytny Iran i Ukraina · Zobacz więcej »

Upadek Babilonu

Upadek Babilonu – przejęcie władzy nad Babilonem przez siły Achemenidów pod wodząCyrusa II Wielkiego, które nastąpiło 12 października 539 p.n.e. po rozbiciu armii Baltazara w bitwie pod Opis.

Nowy!!: Starożytny Iran i Upadek Babilonu · Zobacz więcej »

Urartu

Urartu, Ararat, Biajnili, Królestwo Wan (urart. KURbi-a-i-na, orm. Ուրարտու, tur. Urartular, pers. اورارتو) – starożytne państwo na Bliskim Wschodzie, na Wyżynie Armeńskiej (współcześnie terytorium byłego Urartu znajduje się w granicach Armenii, Turcji i Iranu).

Nowy!!: Starożytny Iran i Urartu · Zobacz więcej »

Urmia (jezioro)

Urmia (dawniej Rezaije) – bezodpływowe, słone jezioro położone w północno-zachodnim Iranie na Wyżynie Armeńskiej.

Nowy!!: Starożytny Iran i Urmia (jezioro) · Zobacz więcej »

V wiek

IV wiek VI wiek 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 Mapa świata w V wieku.

Nowy!!: Starożytny Iran i V wiek · Zobacz więcej »

VI wiek

V wiek VII wiek 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600.

Nowy!!: Starożytny Iran i VI wiek · Zobacz więcej »

VI wiek p.n.e.

VI WIEK P.N.E. VIII wiek p.n.e. VII wiek p.n.e. VI wiek p.n.e. V wiek p.n.e. IV wiek p.n.e.

Nowy!!: Starożytny Iran i VI wiek p.n.e. · Zobacz więcej »

VIII wiek

VII wiek IX wiek 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 ----.

Nowy!!: Starożytny Iran i VIII wiek · Zobacz więcej »

VIII wiek p.n.e.

VIII WIEK P.N.E. X wiek p.n.e. IX wiek p.n.e. VIII wiek p.n.e. VII wiek p.n.e. VI wiek p.n.e.

Nowy!!: Starożytny Iran i VIII wiek p.n.e. · Zobacz więcej »

Wajśja

Waiśja (dewanagari वैश्य, ang. vaishya) – trzecia w hierarchii, zaraz po kszatrijach, warna.

Nowy!!: Starożytny Iran i Wajśja · Zobacz więcej »

Walerian I

Szapura według XVI-wiecznego wyobrażenia (Hans Holbein Młodszy) Walerian, (ur. około 193/200, zm. po 262) – cesarz rzymski w latach 253–260, zwany też Walerianem I lub Starszym.

Nowy!!: Starożytny Iran i Walerian I · Zobacz więcej »

Waruna

Waruna Waruna (dewanagari वरुण) – hinduistyczny bóg nieba i wód.

Nowy!!: Starożytny Iran i Waruna · Zobacz więcej »

Warwasi

Warwasi – stanowisko o charakterze jaskiniowym położone jest na terenie gór Zagros na terenie dzisiejszego Iranu.

Nowy!!: Starożytny Iran i Warwasi · Zobacz więcej »

Wojna bizantyńsko-sasanidzka (602–628)

Wojna bizantyńsko-sasanidzka z lat 602–628 – ostatnia i najbardziej wyniszczająca z serii wojen bizantyńsko-sasanidzkich toczonych między Cesarstwem Bizantyńskim i imperium perskich Sasanidów.

Nowy!!: Starożytny Iran i Wojna bizantyńsko-sasanidzka (602–628) · Zobacz więcej »

Wojna peloponeska (431–404 p.n.e.)

Wojna peloponeska zwana też wielkąwojnąpeloponeską(431–404 p.n.e.) między Atenami i wspierającym je Ateńskim Związkiem Morskim a Spartąi Związkiem Peloponeskim.

Nowy!!: Starożytny Iran i Wojna peloponeska (431–404 p.n.e.) · Zobacz więcej »

Wojny partyjsko-rzymskie

Wojny rzymsko-partyjskie – szereg wojen toczących się między RepublikąRzymską, a później Cesarstwem Rzymskim i Królestwem Partów od I wieku p.n.e. do III wieku n.e.

Nowy!!: Starożytny Iran i Wojny partyjsko-rzymskie · Zobacz więcej »

Wyżyna Irańska

Wyżyna Irańska (pers. فلات ایران, Falāt-e Īrān; urdu سطح مرتفع ایران, Sat̤aḥ-e Murtafaʿ-e Īrān; ang. Iranian Plateau, Plateau of Iran) – rozległy region wyżynno-górski w Azji Zachodniej.

Nowy!!: Starożytny Iran i Wyżyna Irańska · Zobacz więcej »

XIII wiek p.n.e.

XIII WIEK P.N.E. XV wiek p.n.e. XIV wiek p.n.e. XIII wiek p.n.e. XII wiek p.n.e. XI wiek p.n.e. Urodzili się.

Nowy!!: Starożytny Iran i XIII wiek p.n.e. · Zobacz więcej »

Xiongnu

Zasięg konfederacji Xiongnu w II wieku p.n.e. Xiongnu – azjatycki lud koczowniczy i założona przez niego konfederacja koczowniczych plemion, u szczytu potęgi w II i I w. p.n.e. sprawująca zwierzchnictwo nad terenami dzisiejszej Mongolii, południowo-zachodniej Syberii, Azji Środkowej, Mandżurii oraz Mongolii Wewnętrznej, Sinciangu i Gansu.

Nowy!!: Starożytny Iran i Xiongnu · Zobacz więcej »

XVIII wiek p.n.e.

XVIII WIEK P.N.E. XX wiek p.n.e. XIX wiek p.n.e. XVIII wiek p.n.e. XVII wiek p.n.e. XVI wiek p.n.e. Urodzili się.

Nowy!!: Starożytny Iran i XVIII wiek p.n.e. · Zobacz więcej »

Yuezhi

Yuezhi – lud koczowniczy pochodzenia indoeuropejskiego, który ok.

Nowy!!: Starożytny Iran i Yuezhi · Zobacz więcej »

Zagros

Góry Zagros – widok z kosmosu, wrzesień 1992 Zagros – góry w Iranie, od pd.-zach.

Nowy!!: Starożytny Iran i Zagros · Zobacz więcej »

Zaratusztra

Zaratusztra; także Zoroaster lub Zaratustra (awestyj. Zaraθuštra, Zartošt, Zōroástrēs) – perski kapłan, prorok i reformator religijny.

Nowy!!: Starożytny Iran i Zaratusztra · Zobacz więcej »

Zaratusztrianizm

cytat.

Nowy!!: Starożytny Iran i Zaratusztrianizm · Zobacz więcej »

Ziggurat w Ur

Komputerowa rekonstrukcja zigguratu w Ur Ziggurat w Ur (zwany przez Sumerów Etemennigur) – wybudowany około 2100 p.n.e. przez Ur-Nammu i Szulgiego ziggurat w mieście Ur.

Nowy!!: Starożytny Iran i Ziggurat w Ur · Zobacz więcej »

Zurwanizm

Zurwanizm – henoteistyczna religia mieszkańców obecnego Iranu za czasów panowania Partów i wczesnych Sasanidów uznająca Zurwana za najwyższe i aetyczne bóstwo..

Nowy!!: Starożytny Iran i Zurwanizm · Zobacz więcej »

10

; Cesarstwo Rzymskie.

Nowy!!: Starożytny Iran i 10 · Zobacz więcej »

114

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 114 · Zobacz więcej »

124 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 124 p.n.e. · Zobacz więcej »

127

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 127 · Zobacz więcej »

128 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 128 p.n.e. · Zobacz więcej »

129 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 129 p.n.e. · Zobacz więcej »

130 p.n.e.

; Azja.

Nowy!!: Starożytny Iran i 130 p.n.e. · Zobacz więcej »

138 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 138 p.n.e. · Zobacz więcej »

140 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 140 p.n.e. · Zobacz więcej »

141 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 141 p.n.e. · Zobacz więcej »

147

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 147 · Zobacz więcej »

147 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 147 p.n.e. · Zobacz więcej »

148 p.n.e.

; Europa.

Nowy!!: Starożytny Iran i 148 p.n.e. · Zobacz więcej »

150 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 150 p.n.e. · Zobacz więcej »

171 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 171 p.n.e. · Zobacz więcej »

187 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 187 p.n.e. · Zobacz więcej »

190 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 190 p.n.e. · Zobacz więcej »

197

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 197 · Zobacz więcej »

211 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 211 p.n.e. · Zobacz więcej »

213

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 213 · Zobacz więcej »

216

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 216 · Zobacz więcej »

220

; Azja.

Nowy!!: Starożytny Iran i 220 · Zobacz więcej »

223 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 223 p.n.e. · Zobacz więcej »

224

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 224 · Zobacz więcej »

238 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 238 p.n.e. · Zobacz więcej »

240

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 240 · Zobacz więcej »

244

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 244 · Zobacz więcej »

250 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 250 p.n.e. · Zobacz więcej »

260

; Bliski Wschód.

Nowy!!: Starożytny Iran i 260 · Zobacz więcej »

270

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 270 · Zobacz więcej »

28 kwietnia

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 28 kwietnia · Zobacz więcej »

281 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 281 p.n.e. · Zobacz więcej »

301 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 301 p.n.e. · Zobacz więcej »

309

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 309 · Zobacz więcej »

312 p.n.e.

; Rzym.

Nowy!!: Starożytny Iran i 312 p.n.e. · Zobacz więcej »

330 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 330 p.n.e. · Zobacz więcej »

336 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 336 p.n.e. · Zobacz więcej »

343 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 343 p.n.e. · Zobacz więcej »

344 p.n.e.

; Europa.

Nowy!!: Starożytny Iran i 344 p.n.e. · Zobacz więcej »

349 p.n.e.

*.

Nowy!!: Starożytny Iran i 349 p.n.e. · Zobacz więcej »

352 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 352 p.n.e. · Zobacz więcej »

356 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 356 p.n.e. · Zobacz więcej »

359 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 359 p.n.e. · Zobacz więcej »

37 p.n.e.

; Europa.

Nowy!!: Starożytny Iran i 37 p.n.e. · Zobacz więcej »

379

; Azja.

Nowy!!: Starożytny Iran i 379 · Zobacz więcej »

386 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 386 p.n.e. · Zobacz więcej »

401 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 401 p.n.e. · Zobacz więcej »

404 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 404 p.n.e. · Zobacz więcej »

449 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 449 p.n.e. · Zobacz więcej »

457

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 457 · Zobacz więcej »

459

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 459 · Zobacz więcej »

465 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 465 p.n.e. · Zobacz więcej »

480 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 480 p.n.e. · Zobacz więcej »

484

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 484 · Zobacz więcej »

486 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 486 p.n.e. · Zobacz więcej »

488

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 488 · Zobacz więcej »

490 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 490 p.n.e. · Zobacz więcej »

496

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 496 · Zobacz więcej »

498

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 498 · Zobacz więcej »

521 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 521 p.n.e. · Zobacz więcej »

522 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 522 p.n.e. · Zobacz więcej »

529 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 529 p.n.e. · Zobacz więcej »

53

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 53 · Zobacz więcej »

531

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 531 · Zobacz więcej »

538 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 538 p.n.e. · Zobacz więcej »

539 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 539 p.n.e. · Zobacz więcej »

546 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 546 p.n.e. · Zobacz więcej »

550 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 550 p.n.e. · Zobacz więcej »

553 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 553 p.n.e. · Zobacz więcej »

559 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 559 p.n.e. · Zobacz więcej »

57 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 57 p.n.e. · Zobacz więcej »

579

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 579 · Zobacz więcej »

585 p.n.e.

; Bliski Wschód.

Nowy!!: Starożytny Iran i 585 p.n.e. · Zobacz więcej »

589

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 589 · Zobacz więcej »

590

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 590 · Zobacz więcej »

591

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 591 · Zobacz więcej »

594 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 594 p.n.e. · Zobacz więcej »

612

; Azja.

Nowy!!: Starożytny Iran i 612 · Zobacz więcej »

614 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 614 p.n.e. · Zobacz więcej »

615 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 615 p.n.e. · Zobacz więcej »

622

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 622 · Zobacz więcej »

625 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 625 p.n.e. · Zobacz więcej »

627

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 627 · Zobacz więcej »

628

; Ameryka.

Nowy!!: Starożytny Iran i 628 · Zobacz więcej »

632

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 632 · Zobacz więcej »

637

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 637 · Zobacz więcej »

639 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 639 p.n.e. · Zobacz więcej »

642

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 642 · Zobacz więcej »

645 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 645 p.n.e. · Zobacz więcej »

646 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 646 p.n.e. · Zobacz więcej »

651

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 651 · Zobacz więcej »

678 p.n.e.

*.

Nowy!!: Starożytny Iran i 678 p.n.e. · Zobacz więcej »

70 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 70 p.n.e. · Zobacz więcej »

700 p.n.e.

Bez opisu.

Nowy!!: Starożytny Iran i 700 p.n.e. · Zobacz więcej »

835 p.n.e.

*.

Nowy!!: Starożytny Iran i 835 p.n.e. · Zobacz więcej »

Przekierowuje tutaj:

Iran starożytny, Starożytna Persja.

TowarzyskiPrzybywający
Hej! Jesteśmy na Facebooku teraz! »