Szybszy dostęp niż przeglądarce!
299 kontakty: Afrotery, Afryka, Allotery, Ambondro, Ameryka Południowa, Anomodonty, Antarktyda, Archozaury, Ausktribosfenos, Australia, Australosfenidy, Azja, Łożysko (anatomia), Łożyskowce, Żuchwa, Żyworodne, Bakterie, Błona bębenkowa, Błona pławna, Biarmosuchia, Biologia molekularna, Bobrowate, Boreoeutheria, Borsuk, Brzegowce, Bydło domowe, Castorocauda, Centymetr, Cetartiodactyla, Chiny, Chityna, Chomiki, Ciąża, Cynodonty, Czworonogi, Dźwigacz, Delfin, Dicynodonty, Dimetrodon, Dinocefale, Dinozaury, Diugoń przybrzeżny, Diugoniowate, Dokodonty, Drapieżne, Drapieżnictwo, Dydelfokształtne, Dziobak australijski, Dziobakowate, Ekosystem, ..., Energia (fizyka), Eocen, Eomaia, Epitheria, Euarchontoglires, Euarchonty, Ewolucja biologiczna, Ewolucja gruczołu mlekowego, Filogenetyka molekularna, Fokowate, Formy przejściowe, Fruitafossor, Futro, G, Gady, Góralkowce, Gen, Geologia, Giętkojęzykowe, Gołyszek właściwy, Gondwana, Gondwanatery, Gorgonopsy, Gorgony, Gromada (biologia), Gruczoł, Gruczoł mlekowy, Gryzonie, Grzyby, Hadrocodium, Indie, Izolator ciepła, Jajo (biologia), Jama bębenkowa, Jamrajowate, Jaszczurki, Język (anatomia), Jeżokształtne, Jeżowate, Jura, Kapibara, Karbon, Karczowniki, Kłykcie potyliczne, Klad, Kladystyka, Kloaka (biologia), Koala, Kość, Kość łuskowa, Kość krucza, Kość kwadratowa, Kość miedniczna, Kość nosowa, Kość piętowa, Kość piszczelowa, Kość podniebienna, Kość potyliczna, Kość przedszczękowa, Kość skokowa, Kość zębowa, Kolczatkowate, Koniowate, Kontynent, Konwergencja (biologia), Kopyto (zoologia), Kosteczki słuchowe, Kostka (anatomia), Kotowate, Kowadełko, Królik, Kręg, Kręgosłup, Kręgowce, Kreda (okres), Kreda wczesna, Kresomózgowie, Kretowate, Krokodyle, Kwas deoksyrybonukleinowy, Kwas moczowy, Laktacja, Latawce, Laurasiatheria, Laurazja, Ląd, Lemurowate, Leniwce, Liaoning, Linia rozwojowa, Lotokotowate, Lystrozaur, Małpokształtne, Macica, Manatowate, Matka, Mózgoczaszka, Młoteczek, Mesonychia, Metr, Mezozoik, Mięsień, Miocen, Mitochondrialny DNA, Mocznik, Mongolia, Morświn, Morświnowate, Mrówkowate, Mrównikowate, Muł (geologia), Myszowate, Naczelne, Niedźwiedziowate, Nieparzystokopytne, Nietoperze, Nisza ekologiczna, Noc, Nocny tryb życia, Nosorożcowate, Noworodek, Obojczyk (anatomia), Ocean Atlantycki, Ogon (anatomia), Oko, Oligocen, Organizm, Ostroga piętowa, Owadożerne, Owady, Owodniowce, Paenungulata, Palczakowate, Paleocen, Paleontologia, Pancernikowate, Pangea, Parzystokopytne, Patagonia, Północ, Płazy, Płód, Pęcherzyk żółtkowy, Pelykozaury, Perm, Plezjadapidy, Podniebienie (anatomia), Powódź, Pręgowiec amerykański, Psowate, Ptaki, Ptilodus, Radiacja ewolucyjna, Repenomamus, Reptiliomorpha, Retrowirusy, Rośliny, Rurkozębne, Ryby, Ryjówkokształtne, Ryjówkowate, Ryjkonosowe, Rząd (biologia), Samica, Sarna, Słoniowate, Słuch, Siekacz, Siekaczowce, Sinodelphys, Skamieniałości, Skóra, Ssaki, Ssaki niższe, Ssakokształtne, Staw skokowy górny, Stawonogi, Stekowce, Stereotyp, Steropodon, Strzemiączko, Superkontynent, Suseł, Symetrodonty, Synapsydy, Syncytium, Szczęka, Szczekuszkowate, Szczerbaki, Szczur, Szkielet (anatomia), Szympans, Tapirowate, Teinolophos, Tenrekowate, Terapsydy, Terasa zalewowa, Teriodonty, Termity, Termoregulacja, Terocefale, Tkanka, Tlen, Torbacze, Trawienie, Trąbowce, Trias, Trykonodonty, Trzeciorzęd, Ucho, Ucho środkowe, Udo, Układ odpornościowy, Ulemozaur, Volaticotherium, Walenie, Włos, Węch, Wędrówka kontynentów, Wieloguzkowce, Wieloryb, Wietrzenie, Wiewióreczniki, Wiewiórki (ssaki), Wiewiórkowate, Wilk szary, Wilkowór tasmański, Wodnice, Wombatowate, Wszystkożerność, Wymieranie, Wymieranie kredowe, Zającowate, Zajęczaki, Zarodek, Zauropsydy, Złotokrety, Ząb trzonowy, Zdobycz, Zgryz, Zmysł, Zofia Kielan-Jaworowska, Zwierzę stałocieplne, Zwierzę zmiennocieplne, Zwierzęta, 1979, 2004, 2006, 2007. Rozwiń indeks (249 jeszcze) »
Afrotery
Afrotery (Afrotheria) – hipotetyczny klad ssaków zaproponowany na podstawie wyników badań molekularnych dla ssaków wywodzących się z kontynentu afrykańskiego, łączący trąbowce, brzegowce, góralkowce, rurkozębne, ryjkonosowe oraz afrosorkowce (tenrekowate i złotokrety).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Afrotery · Zobacz więcej »
Afryka
Mapa Afryki Afryka – drugi pod względem wielkości kontynent na Ziemi.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Afryka · Zobacz więcej »
Allotery
Allotery, alloteria (†Allotheria) – podgromada wymarłych ssaków.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Allotery · Zobacz więcej »
Ambondro
Ząb trzonowy dolny australosfenida widziany z góry. Skróty oznaczają: ant, przód; pos, tył; ci, ''cingulum''; pa, parakonid; pr, protokonid; me, metakonid; dm, distal ''metacristid''; co, ''cristid obliqua''; hy, hipokonid; hl, hipokonulid; ec, ''entocristid''; tb, ''talonid'' Ambondro – rodzaj ssaka żyjącego w okresie jurajskim (jura środkowa, około 167 milionów lat temu) na Madagaskarze.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ambondro · Zobacz więcej »
Ameryka Południowa
Ameryka Południowa – kontynent o powierzchni 17,8 miliona km² leżący na półkuli zachodniej oraz w większej części na półkuli południowej, a w mniejszej – na półkuli północnej.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ameryka Południowa · Zobacz więcej »
Anomodonty
Anomodonty (Anomodontia) – podrząd synapsydów z rzędu terapsydów.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Anomodonty · Zobacz więcej »
Antarktyda
Antarktyda – kontynent położony najdalej na południe Ziemi, na którym znajduje się geograficzny biegun południowy.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Antarktyda · Zobacz więcej »
Archozaury
Archozaury, gady naczelne (Archosauria – z gr. archos – władca + sauros – jaszczur) – takson diapsydalnych gadów obejmujący zaawansowane ewolucyjnie rzędy gadów.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Archozaury · Zobacz więcej »
Ausktribosfenos
Austkribosfenos (Ausktribosphenos nyktos) – wymarły ssak zaliczany do pradawnych łożyskowców, uważany za najstarszego znanego przedstawiciela tej grupy.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ausktribosfenos · Zobacz więcej »
Australia
Australia, formalnie Związek Australijski – państwo demokratyczne, położone na półkuli południowej, obejmujące kontynent Australia, wyspę Tasmanię i inne znacznie mniejsze wyspy na Oceanach Indyjskim i Spokojnym.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Australia · Zobacz więcej »
Australosfenidy
Australosfenidy (Australosphenida) – klad ssaków.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Australosfenidy · Zobacz więcej »
Azja
Azja (gr. Asía, łac. Asia) – w zależności od podejścia: największy kontynent na Ziemi lub część świata, która razem z Europątworzy największy kontynent, Eurazję.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Azja · Zobacz więcej »
Łożysko (anatomia)
Ludzki płód i łożysko Budowa łożyska Popłód Łożysko (łac. placenta) – przejściowy narząd płodowy występujący u ssaków łożyskowych, który tworzy się z kosmówki i błony śluzowej macicy.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Łożysko (anatomia) · Zobacz więcej »
Łożyskowce
Łożyskowce (Placentalia) – takson klasyfikowany w randze infragromady (czasem podgromady lub szczepu), obejmujący żyworodne, u których występuje łożysko.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Łożyskowce · Zobacz więcej »
Żuchwa
Żuchwa człowieka widok przedni Żuchwa człowieka widok boczny, przy strukturach podano częstość złamania Żuchwa (łac. mandibula) – jeden z elementów szczęk żuchwowców, potocznie nazywana szczękądolną.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Żuchwa · Zobacz więcej »
Żyworodne
Żyworodne, ssaki żyworodne (Theria) – ssaki charakteryzujące się żyworodnościąw odróżnieniu od ssaków jajorodnych.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Żyworodne · Zobacz więcej »
Bakterie
metodąGrama agarowej Bakterie (łac. bacteria, od gr. βακτήριον baktērion „pałeczka, laseczka”) – grupa mikroorganizmów, stanowiących osobnądomenę.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Bakterie · Zobacz więcej »
Błona bębenkowa
przewodu słuchowego zewnętrznego Błona bębenkowa (łac. membrana tympani; tympanon – bęben; typto – biję lub myrinx) – błona koloru perłowoszarego oddzielająca przewód słuchowy zewnętrzny od ucha środkowego.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Błona bębenkowa · Zobacz więcej »
Błona pławna
mewy srebrzystej z amerykańskiego podgatunku ''Larus argentatus smithsonianus'' – widoczna błona pławna Błona pławna, błona pływna – skórzasta struktura rozpięta między palcami, występująca u niektórych kręgowców w celu ułatwienia poruszania się w środowisku wodnym.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Błona pławna · Zobacz więcej »
Biarmosuchia
Profile przedstawicieli Burnetiamorpha Biarmosuchia (syn. Eotitanosuchia, Phthinosuchia) – grupa prymitywnych, żyjących w środkowym i późnym permie terapsydów, reprezentująca parafiletycznągrupę trzonowąTherapsida lub bardzo wczesnych przedstawicieli głównej linii terapsydów.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Biarmosuchia · Zobacz więcej »
Biologia molekularna
Biologia molekularna – nauka podstawowa zajmująca się biologiąna poziomie molekularnym.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Biologia molekularna · Zobacz więcej »
Bobrowate
Czaszka bobra Bobrowate (Castoridae) – rodzina ssaków z rzędu gryzoni (Rodentia), znana od późnego eocenu, w oligocenie i neogenie na terenie Ameryki Północnej była silnie zróżnicowana.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Bobrowate · Zobacz więcej »
Boreoeutheria
Boreoeutheria – magnordo ssaków łożyskowych obejmujący Laurasiatheria i Euarchontoglires.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Boreoeutheria · Zobacz więcej »
Borsuk
Borsuk (Meles) – rodzaj ssaków z podrodziny Melinae w obrębie rodziny łasicowatych (Mustelidae).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Borsuk · Zobacz więcej »
Brzegowce
BrzegowceNazwy zwyczajowe za:, syreny, nozdrzaki (Sirenia) – rząd dużych ssaków łożyskowych z nadrzędu afroterów (Afrotheria) prowadzących wyłącznie wodny tryb życia.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Brzegowce · Zobacz więcej »
Bydło domowe
Buhaj rasy Limousine Na pierwszym planie cielę szkockiej rasy wyżynnej Krowa rasy Ayrshire Bydło na pastwisku Bydło domowe (Bos taurus taurus) – udomowiony podgatunek tura europejskiego, zwierzęcia z rodziny wołowatych, rzędu parzystokopytnych.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Bydło domowe · Zobacz więcej »
Castorocauda
Castorocauda – wymarły rodzaj ziemno-wodnego ssaka z rodziny Docodontidae w obrębie rzędu dokodontów (Docodonta).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Castorocauda · Zobacz więcej »
Centymetr
Centymetr (symbol: cm) – jednostka długości, podwielokrotność metra, równa 10−2 m, czyli 1/100 m. Składa się z 10 milimetrów.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Centymetr · Zobacz więcej »
Cetartiodactyla
Do Cetartiodactyla zaliczająsię ssaki zaliczane dawniej do parzystokopytnych jak żyrafa Cetartiodactyla – rząd ssaków łożyskowych, który został utworzony w wyniku najnowszych badań genetycznych i molekularnych gromady ssaków.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Cetartiodactyla · Zobacz więcej »
Chiny
Dynastii Qing. Chiny – region historyczno-kulturowy w Azji, będący jednąz najstarszych cywilizacji na świecie.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Chiny · Zobacz więcej »
Chityna
Chityna (chiton ‘wierzchnia szata’) – organiczny związek chemiczny z grupy biopolimerów, polisacharyd zbudowany z cząsteczek β-glukozaminy, połączonych wiązaniami β-1,4-glikozydowymi.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Chityna · Zobacz więcej »
Chomiki
Chomiki (Cricetinae) – podrodzina gryzoni z rodziny chomikowatych (Cricetidae).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Chomiki · Zobacz więcej »
Ciąża
Ciężarna owca Ciąża, brzemienność – proces fizjologiczny u większości samic ssaków, trwający od zapłodnienia bądź implantacji do porodu.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ciąża · Zobacz więcej »
Cynodonty
Cynodonty (Cynodontia) – grupa synapsydów z rzędu terapsydów, z których prawdopodobnie wywodząsię ssaki; jeśli cynodonty uznaje się za grupę monofiletyczną, należy do nich zaliczyć także klad Mammaliaformes, obejmujący m.in.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Cynodonty · Zobacz więcej »
Czworonogi
mięśniopłetwych do czworonogów: Eusthenopteron, Panderichthys, Tiktaalik, Acanthostega, Ichthyostega, Pederpes Rzekotka zielonoliściowa (''Litoria phyllochroa'') Czworonogi, tetrapody (Tetrapoda) – grupa kręgowców obejmująca płazy, gady, ptaki i ssaki.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Czworonogi · Zobacz więcej »
Dźwigacz
podręcznika anatomii Graya Dźwigacz, kręg szczytowy, kręg szyjny I – pierwszy kręg szyjny kręgosłupa kręgowców, począwszy od płazów, zestawiający się bezpośrednio z czaszką.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Dźwigacz · Zobacz więcej »
Delfin
Animacja echolokacji delfina Delfin w służbie marynarki wojennej USA Delfin – ogólne określenie wodnych ssaków z rzędu waleni, z rodzin Delphinidae (delfiny oceaniczne) i Platanistidae (delfiny słodkowodne), obejmujące średniej wielkości walenie charakteryzujące się wydłużonym pyskiem i obecnościąmelonu.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Delfin · Zobacz więcej »
Dicynodonty
Dicynodonty (Dicynodontia) – infrarząd synapsydów z rzędu terapsydów (Therapsida, tzw. „gady ssakokształtne”).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Dicynodonty · Zobacz więcej »
Dimetrodon
Dimetrodon – mięsożerny synapsyd zamieszkujący we wczesnym i środkowym permie około 280–265 mln lat temu tereny dzisiejszej Ameryki Północnej i Europy (większość jego skamieniałości odkryto na obszarze USA, w Teksasie, Oklahomie i fragmentaryczne w Nowym Meksyku; skamieniałości jednego gatunku D. teutonis odkryto w środkowych Niemczech).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Dimetrodon · Zobacz więcej »
Dinocefale
Dinocefale (Dinocephalia) – podrząd gadów ssakokształtnych z rzędu terapsydów.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Dinocefale · Zobacz więcej »
Dinozaury
Dinozaury (Dinosauria) – zróżnicowany klad zauropsydów.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Dinozaury · Zobacz więcej »
Diugoń przybrzeżny
Diugoń przybrzeżny, diugoń, dugoń lub piersiopławka (Dugong dugon) – morski ssak zaliczany do rzędu brzegowców, jedyny współcześnie żyjący przedstawiciel rodziny diugoniowatych (Dugongidae) i rodzaju diugoń (Dugong).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Diugoń przybrzeżny · Zobacz więcej »
Diugoniowate
Diugoniowate (Dugongidae) – rodzina morskich ssaków łożyskowych z rzędu brzegowców (Sirenia).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Diugoniowate · Zobacz więcej »
Dokodonty
Dokodonty (Docodonta) – grupa wymarłych ssaków.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Dokodonty · Zobacz więcej »
Drapieżne
Drapieżne (Carnivora) – rząd lądowych i wodnych ssaków z infragromady łożyskowców (Placentia) w obrębie podgromady żyworodnych (Theria).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Drapieżne · Zobacz więcej »
Drapieżnictwo
Drapieżnikiem jest biedronka siedmiokropka; jej larwy i osobniki dorosłe zabijająi zjadająmszyce Drapieżnictwo – bywa definiowane jako sposób odżywiania się organizmów, polegający na wykorzystaniu jako pokarm ciała innego zwierzęcia i w odróżnieniu od pasożytnictwa prowadzący do śmierci ofiary.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Drapieżnictwo · Zobacz więcej »
Dydelfokształtne
Dydelfokształtne (Didelphimorphia) – rząd niewielkich ssaków z infragromady ssaków niższych (Metatheria), obejmujący około 60 gatunków występujących w Ameryce Południowej i Środkowej oraz jeden gatunek (dydelf wirginijski) szeroko rozprzestrzeniony w Ameryce Północnej.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Dydelfokształtne · Zobacz więcej »
Dziobak australijski
Dziobak australijski, dziobak (Ornithorhynchus anatinus) – prowadzący częściowo wodny tryb życia endemiczny dla wschodnich stanów Australii (w tym Tasmanii) gatunek ssaka z grupy stekowców, jedynych członków tej gromady składających jaja.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Dziobak australijski · Zobacz więcej »
Dziobakowate
Dziobakowate (Ornithorhynchidae) – rodzina ssaków z rzędu stekowców (Monotremata).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Dziobakowate · Zobacz więcej »
Ekosystem
Ekosystem leśny Agroekosystem Ekosystem (gr. oikos – dom, mieszkanie, gospodarstwo; gr. systēmatikós – zestawiony od sýstēma – zestawienie, połączenie od synistánai – zestawiać) – dynamiczny układ ekologiczny, na który składa się zespół organizmów (biocenoza) połączonych relacjami troficznymi (tworzących sieć troficzną) wraz ze środowiskiem przezeń zajmowanym, czyli biotopem, w którym zachodzi przepływ energii i obieg materii.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ekosystem · Zobacz więcej »
Energia (fizyka)
Uderzenie pioruna jest przykładem przemian energii kuli plazmowej Energia (gr. ενεργεια energeia od ἔργον ergon „praca”) – skalarna wielkość fizyczna charakteryzująca stan układu fizycznego (materii)Leksykon naukowo-techniczny WNT 1984 s. 200.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Energia (fizyka) · Zobacz więcej »
Eocen
Eocen (ang. Eocene).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Eocen · Zobacz więcej »
Eomaia
Eomaia, eomaja – gatunek mezozoicznego ssaka uważany za potencjalnego przodka ssaków łożyskowych.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Eomaia · Zobacz więcej »
Epitheria
Epitheria – grupa obejmująca łożyskowce oprócz szczerbaków.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Epitheria · Zobacz więcej »
Euarchontoglires
Euarchontoglires (synonim Supraprimates) – nadrząd należący do szczepu ssaków łożyskowych, który utworzono bazując na najnowszych badaniach molekularnych gromady ssaków.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Euarchontoglires · Zobacz więcej »
Euarchonty
Euarchonty (Euarchonta) – nadrząd ssaków uważany za klad obejmujący: Kategoria:Ssaki.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Euarchonty · Zobacz więcej »
Ewolucja biologiczna
Ewolucja biologiczna, ewolucja organiczna – zmiany cech całych grup organizmów następujące z biegiem pokoleń.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ewolucja biologiczna · Zobacz więcej »
Ewolucja gruczołu mlekowego
gruczoły mlekowe Ewolucja gruczołu mlekowego – rozwinięcie się u przodków ssaków gruczołu mlekowego na drodze ewolucji.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ewolucja gruczołu mlekowego · Zobacz więcej »
Filogenetyka molekularna
Filogenetyka molekularna, zwana też klasyfikacjąmolekularnąlub systematykąmolekularną– rodzaj systematyki filogenetycznej, w której klasyfikację organizmów przeprowadza się na podstawie stopnia pokrewności określonej na podstawie badań struktur DNA, RNA i białek.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Filogenetyka molekularna · Zobacz więcej »
Fokowate
Fokowate (Phocidae) – rodzina drapieżnych ssaków morskich z podrzędu psokształtnych (Caniformia) w obrębie rzędu drapieżnych (Carnivora), obejmująca 18 współczesnych gatunków.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Fokowate · Zobacz więcej »
Formy przejściowe
''Tiktaalik'' to organizm o cechach ryb i kręgowców lądowych Formy przejściowe (pośrednie) – formy organizmów łączących cechy dwóch grup systematycznych.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Formy przejściowe · Zobacz więcej »
Fruitafossor
Fruitafossor – rodzaj owadożernego ssaka żyjącego około 150 mln lat temu, w późnej jurze.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Fruitafossor · Zobacz więcej »
Futro
lamparta stanowi kamuflaż dla tego drapieżnika dydelfa północnego Futro, inaczej sierść – gruba warstwa włosów, która pokrywa skórę wielu zwierząt.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Futro · Zobacz więcej »
G
G (minuskuła: g) (gie) – siódma litera alfabetu łacińskiego, dziesiąta litera alfabetu polskiego.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i G · Zobacz więcej »
Gady
Gady (Reptilia, od łac. repto – czołgać się) – parafiletyczna grupa zmiennocieplnych owodniowców.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Gady · Zobacz więcej »
Góralkowce
Góralkowce, góralki (Hyracoidea) – rząd ssaków z infragromady ssaków łożyskowych (Palecentalia), do którego zaliczana jest tylko jedna żyjąca współcześnie rodzina – góralkowate (Procaviidae).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Góralkowce · Zobacz więcej »
Gen
Gen (gr. γένος – ród, pochodzenie) – pojęcie teoretyczne stosowane w wielu działach biologii oraz innych dziedzinach wiedzy.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Gen · Zobacz więcej »
Geologia
>65 mln lat Młotek geologiczny Warstwa Geologia (z gr. γῆ gē – „ziemia” oraz λόγος lógos – „słowo”, „nauka”) – jedna z nauk o Ziemi, zajmuje się budową, własnościami i historiąZiemi oraz procesami zachodzącymi w jej wnętrzu i na jej powierzchni, dzięki którym ulega ona przeobrażeniom.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Geologia · Zobacz więcej »
Giętkojęzykowe
Giętkojęzykowe (Vermilingua) – podrząd lądowych ssaków łożyskowych z rzędu włochaczy i grupy szczerbaków.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Giętkojęzykowe · Zobacz więcej »
Gołyszek właściwy
Gołyszek właściwy (Echinosorex gymnura) – gatunek owadożernego ssaka z rodziny jeżowatych (Erinaceidae), jedyny przedstawiciel rodzaju gołyszek (Echinosorex), największy z owadożerów.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Gołyszek właściwy · Zobacz więcej »
Gondwana
Ziemia w triasie (200 milionów lat temu) Gondwana – południowy superkontynent, istniejący w paleozoiku i na początku mezozoiku oraz ponownie pod koniec mezozoiku i na początku kenozoiku.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Gondwana · Zobacz więcej »
Gondwanatery
Gondwanatery, Gondwanatheria – wymarła grupa ssaków żyjących od kredy późnej do miocenu na półkuli południowej, wliczając w to Antarktykę.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Gondwanatery · Zobacz więcej »
Gorgonopsy
''Arctognathus curvimola'' ''Viatkogorgon'' ''Rubigea'' ''Aelurognathus'' Sauroctonus parringtoni'' Gorgonops torvus'' Gorgonopsy (Gorgonopsia) – podrząd wymarłych synapsydów (gadów ssakokształtnych), obejmujący jednąrodzinę – Gorgonopsidae.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Gorgonopsy · Zobacz więcej »
Gorgony
Gorgona Gorgony (gr. Gorgónes, l.poj. Gorgṓ, łac. Gorgones, l.poj. Gorgon) – w mitologii greckiej groźne siostry o przerażającym wyglądzie.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Gorgony · Zobacz więcej »
Gromada (biologia)
gatunek Gromada (w botanice divisio, w zoologii classis) – nazwa stosowana na określenie dwóch różnych rangąkategorii systematycznych.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Gromada (biologia) · Zobacz więcej »
Gruczoł
Przykład gruczołu – ludzka ślinianka podżuchwowa. Po prawej jest zgrupowanie pęcherzyków śluzowych, a po lewej pęcherzyków surowiczych. Gruczoł – struktura występująca u zwierząt wyspecjalizowana w wydzielaniu.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Gruczoł · Zobacz więcej »
Gruczoł mlekowy
Gruczoł mlekowy człowieka 1 - Ściana klatki piersiowej 2 - Mięśnie piersiowe 3 - Płat ciała sutka 4 - Brodawka sutkowa 5 - Otoczka brodawki sutkowej 6 - Przewód mleczny 7 - Ciało tłuszczowe sutka 8 - Skóra Gruczoły mlekowe – zazwyczaj parzyste gruczoły charakterystyczne dla gromady ssaków, wydzielające mleko, które jest pokarmem dla młodych.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Gruczoł mlekowy · Zobacz więcej »
Gryzonie
Gryzonie (Rodentia, od łacińskiego rodere, obgryzać) – rząd ssaków, charakteryzujący się pojedyncząparąciągle wzrastających siekaczy zarówno w szczęce, jak i w żuchwie.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Gryzonie · Zobacz więcej »
Grzyby
Strzępki grzyba kapeluszowego Grzyby (Fungi R.T. Moore) – królestwo należące do domeny jądrowców (Eucaryota).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Grzyby · Zobacz więcej »
Hadrocodium
Hadrocodium – rodzaj niewielkiego synapsyda z grupy Mammaliaformes żyjącego we wczesnej jurze, około 195 mln lat temu, na terenie dzisiejszych Chin.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Hadrocodium · Zobacz więcej »
Indie
Indie (niezaakceptowana społecznie propozycja PAN z 1959 r.: India,, trl. Bhārat, trb. Bharat), Republika Indii (hindi: भारत गणराज्य, trl. Bhārat Gaṇarājya, trb. Bharat Ganaradźja; ang. Republic of India) – państwo położone w Azji Południowej, zajmujące większość subkontynentu indyjskiego.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Indie · Zobacz więcej »
Izolator ciepła
Izolator termiczny, termoizolator – substancja, materiał albo produkt o małej przewodności cieplnej.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Izolator ciepła · Zobacz więcej »
Jajo (biologia)
opisie ilustracji na Commons (j. fr., ang. i ros.) Schemat budowy ptasiego jaja. 1. Skorupka. 2. Zewnętrzna blaszka błony pergaminowej. 3. Wewnętrzna blaszka błony pergaminowej. 4, 13. Chalaza. 5, 6, 12. Białko. 7. Błona żółtkowa. 8, 10, 11. Żółtko. 9. Tarczka zarodkowa. 14. Komora powietrzna. 15. Kutikula. Jajo (łac. ovum) – jedna z faz rozwoju nowego osobnika u wielu gatunków zwierząt.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Jajo (biologia) · Zobacz więcej »
Jama bębenkowa
Jama bębenkowa (łac. cavum tympani) – przestrzeń powietrzna, część ucha środkowego ograniczona od strony zewnętrznej błonąbębenkową, a od strony wewnętrznej ścianąkostnąucha wewnętrznego.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Jama bębenkowa · Zobacz więcej »
Jamrajowate
Jamrajowate, borsuki workowate (Peramelidae) – rodzina torbaczy z rzędu jamrajokształtnych (Peramelemorphia).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Jamrajowate · Zobacz więcej »
Jaszczurki
''Basiliscus plumifrons'' legwanów Jaszczurki (Lacertilia, dawniej Sauria) – grupa gadów łuskonośnych obejmująca czworonożne lub beznogie zwierzęta lądowe o wydłużonym ciele, oczach posiadających powieki, mocnych szczękach i diapsydalnej czaszce.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Jaszczurki · Zobacz więcej »
Język (anatomia)
kota domowego Język – wieloczynnościowy narząd, twór mięśniowy jamy gębowej kręgowców.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Język (anatomia) · Zobacz więcej »
Jeżokształtne
Jeżokształtne (Erinaceomorpha) – podrząd ssaków łożyskowych zaliczanych w tradycyjnej klasyfikacji biologicznej do owadożernych (Insectivora), a w kladystyce do Laurasiatheria.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Jeżokształtne · Zobacz więcej »
Jeżowate
Jeżowate (Erinaceidae) – rodzina ssaków łożyskowych zaliczana do rzędu owadożerów (Eulipotyphla).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Jeżowate · Zobacz więcej »
Jura
Jura – drugi okres ery mezozoicznej, od 201 do 145 milionów lat temu.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Jura · Zobacz więcej »
Kapibara
Kapibara (Hydrochoerus) – rodzaj ssaków z podrodziny kapibar (Hydrochoerinae) w obrębie rodziny kawiowatych (Caviidae).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kapibara · Zobacz więcej »
Karbon
Mapa przedstawiająca ułożenie lądów około 330 mln lat temu Karbon.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Karbon · Zobacz więcej »
Karczowniki
Karczowniki, nornikowate (Arvicolinae) – podrodzina ssaków z rodziny chomikowatych (Cricetidae), wydzielana czasami jako odrębna rodzina Arvicolidae lub Microtidae.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Karczowniki · Zobacz więcej »
Kłykcie potyliczne
Kłykcie potyliczne człowieka zaznaczono na czerwono Kłykcie potyliczne (łac. condyli occipitales) – wyrostki stawowe znajdujące się na kościach potylicznych, dla których powierzchnie stawowe (cotyli) znajdująsię na pierwszym kręgu odcinka szyjnego kręgosłupa (dźwigaczu).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kłykcie potyliczne · Zobacz więcej »
Klad
Klad (z gr. – gałąź) – grupa organizmów mających wspólnego przodka, obejmująca wszystkie wywodzące się z niego grupy potomne (linie rozwojowe).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Klad · Zobacz więcej »
Kladystyka
Różne grupy organizmów. Niektóre z nich nie sąkladami Kladystyka, systematyka filogenetyczna – metoda klasyfikacji grupująca obiekty w zhierarchizowane jednostki, spośród których mniej obszerne należądo obszerniejszych.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kladystyka · Zobacz więcej »
Kloaka (biologia)
myszołowa rdzawosternego (''Buteo jamaicensis'') Kloaka (łac. cloaca), stek – końcowa rozszerzona część jelita występująca u prawie wszystkich kręgowców poza zrosłogłowymi i ssakami łożyskowymi oraz częściąryb promieniopłetwych.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kloaka (biologia) · Zobacz więcej »
Koala
Koala (Phascolarctos) – rodzaj ssaka z rodziny koalowatych (Phascolarctidae).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Koala · Zobacz więcej »
Kość
Kość (łac. os, lm ossa; gr. ostéon) – narząd budujący układ kostny.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kość · Zobacz więcej »
Kość łuskowa
''Sq'' – kość łuskowa Kosc łuskowa (łac. squamosum) – kość występująca w tylnym rejonie czaszki czworonogów.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kość łuskowa · Zobacz więcej »
Kość krucza
gołębia z kościąkruczą(nr 4) Kość krucza (łac. coracoideum) – parzysty składnik obręczy kończyny górnej.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kość krucza · Zobacz więcej »
Kość kwadratowa
wróbla zwyczajnego, ''P. domesticus''; kość kwadratowa – ''q'' Kość kwadratowa, kość czworoboczna (os quadratum) – rodzaj kości budującej staw żuchwowy, która położona jest po stronie czaszki.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kość kwadratowa · Zobacz więcej »
Kość miedniczna
Kość miedniczna u człowieka Kość miedniczna – parzysta kość wchodząca w skład obręczy kończyny dolnej lub tylnej.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kość miedniczna · Zobacz więcej »
Kość nosowa
Kość nosowa człowieka zaznaczona na zielono Kość nosowa owcy zaznaczona na liliowo czaszek Rhinocerotoidea: ''Metamynodon'' (Amynodontidae), ''Paraceratherium'' (Hyracodontidae) i ''Trigonias'' (nosorożcowate). Kość nosowa na górze Kość nosowa (os nasale) – kość trzewioczaszki.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kość nosowa · Zobacz więcej »
Kość piętowa
250px Kość piętowa (łac. calcaneus) – największa kość stępu.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kość piętowa · Zobacz więcej »
Kość piszczelowa
kość piszczelowa (''tibia'') i strzałkowa (''fibula'') prawo kość piszczelowa Kość piszczelowa, piszczel (łac. tibia) – podstawowa kość goleni, leżąca po stronie przyśrodkowej.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kość piszczelowa · Zobacz więcej »
Kość podniebienna
Kość podniebienna (łac. os palatinum; ang. palatine bone) – parzysta kość czaszki, składająca się z blaszki poziomej i pionowej oraz trzech wyrostków: piramidowego, oczodołowego oraz klinowego.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kość podniebienna · Zobacz więcej »
Kość potyliczna
Czaszka ptaka: '''BO''': kość potyliczna podstawna, '''Eo''': kość potyliczna boczna, '''So''': kość nadpotyliczna, '''Oc''': kłykieć potyliczny Czaszka psa: kość potyliczna oznaczona liczbą'''11''' i kolorem różowym Kość potyliczna (łac. os occipitale) – kość mózgoczaszki ptaków i ssaków, położona w jej okolicy potylicznej.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kość potyliczna · Zobacz więcej »
Kość przedszczękowa
wombata tasmańskiego (skrótem ''p.max'' oznaczono kość przedszczękową) Kość przedszczękowa, u ssaków nazywana kościąprzysieczną(łac. os pr(a)emaxilla, os intermaxillare, os incisivum) – para małych kości czaszki występująca u większości kręgowców.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kość przedszczękowa · Zobacz więcej »
Kość skokowa
Kość skokowa ''Talus'' – kość skokowa Kość skokowa (talus, astragalus) – kość stępu (tarsus), na której opiera się u góry piszczel (tibia), u dołu łącząca się z kościąpiętową, po bokach z kostkami goleni, a z przodu z kościąłódkowatą.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kość skokowa · Zobacz więcej »
Kość zębowa
gadów ssakokształtnych. Kość zębowa opisana skrótem ''Dent.'' Kość zębowa (os dentale) – kość wchodząca w skład szczęk u żuchwowców.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kość zębowa · Zobacz więcej »
Kolczatkowate
Kolczatkowate (Tachyglossidae) – rodzina stekowców z podgromady prassaków (Monotremata).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kolczatkowate · Zobacz więcej »
Koniowate
Koniowate (Equidae) − rodzina ssaków z podrzędu koniokształtnych (Hippomorpha) w obrębie rzędu nieparzystokopytnych (Perissodactyla).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Koniowate · Zobacz więcej »
Kontynent
Eurazja Europa Kontynent (łac. continens – łącznySłownik pojęć geograficznych, 1973, s. 209.) – w geografii fizycznej: olbrzymi pod względem powierzchni (rzędu kilku mln km²) obszar lądu, otoczony (oblany) ze wszystkich stron morzami i oceanami, a z innymi kontynentami połączony co najwyżej wąskimi przesmykami (Ameryka Północna i Ameryka Południowa, Eurazja i Afryka)Wielka Encyklopedia PWN t. 14, 2003, s. 321.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kontynent · Zobacz więcej »
Konwergencja (biologia)
Konwergencja („zbierać się, upodabniać się”) – w biologii proces powstawania morfologicznie i funkcjonalnie podobnych cech (czyli analogicznych) w grupach organizmów odlegle spokrewnionych (niezależnie w różnych liniach ewolucyjnych), z odrębnymi dla tych grup cechami pierwotnymi, w odpowiedzi na podobne lub takie same wymagania środowiskowe, np.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Konwergencja (biologia) · Zobacz więcej »
Kopyto (zoologia)
Anatomia kopyta końskiego Kopyto (łac. ungula) – rogowa osłona końcowych członów palca ssaków kopytnych (nieparzystokopytnych i parzystokopytnych), o kształcie puszki z masywnąścianąbocznąi podeszwą.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kopyto (zoologia) · Zobacz więcej »
Kosteczki słuchowe
a błona bębenkowa (''membrana tympani'') (czerwona)b młoteczek (''malleus'')c kowadełko (''incus'')d strzemiączko (''stapes'')e ucho środkowe (''auris media'') Kosteczki słuchowe: młoteczek ''malleus'', kowadełko ''incus'' i strzemiączko ''stapes''. Kosteczki słuchowe (kostki słuchowe, łac. ossicula auditus) – najmniejsze kości znajdujące się w uchu środkowym i wchodzące w skład kośćca ssaków.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kosteczki słuchowe · Zobacz więcej »
Kostka (anatomia)
kostka Kostka (łac. malleolus) – zgrubienie na kości piszczelowej (kostka przyśrodkowa – malleolus medialis) i na kości strzałkowej (kostka boczna – malleolus lateralis).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kostka (anatomia) · Zobacz więcej »
Kotowate
Kotowate (Felidae) – rodzina ssaków z podrzędu kotokształtnych (Feliformia) w obrębie rzędu drapieżnych (Carnivora).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kotowate · Zobacz więcej »
Kowadełko
Schemat budowy kowadełka. Kowadełko – jedna z trzech kosteczek słuchowych u ssaków.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kowadełko · Zobacz więcej »
Królik
Królik Królik miniaturowy – popularne zwierzę domowe Królik – polska nazwa zwyczajowa kilku gatunków zajęczaków z rodziny zającowatych.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Królik · Zobacz więcej »
Kręg
Kręgi diplodoka Kręg (łac. vertebra) – podstawowy element budujący kręgosłup, charakterystyczny dla kręgowców (Vertebrata).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kręg · Zobacz więcej »
Kręgosłup
kozy Kręgosłup człowieka Kręgosłup (łac. Columna vertebralis) – element szkieletu osiowego kręgowców (poza kręgoustymi).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kręgosłup · Zobacz więcej »
Kręgowce
Kręgowce (Vertebrata, od łac. vertebra – kręg) – najliczniejszy podtyp strunowców (Chordata), mocno zróżnicowany morfologicznie; obejmujący kręgouste, ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kręgowce · Zobacz więcej »
Kreda (okres)
Rędzina wytworzona na skałach kredowych Mastrychtu, Kozubowski Park Krajobrazowy Kreda – ostatni okres ery mezozoicznej, trwający około 80 milionów lat (od ~145,0 do 66,0 mln lat temu).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kreda (okres) · Zobacz więcej »
Kreda wczesna
Kreda wczesna (ang. Early Cretaceous) Starsza epoka kredy, trwająca około 44,5 milionów lat (od ok. 145,0 do 100,5 mln lat temu).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kreda wczesna · Zobacz więcej »
Kresomózgowie
płat potyliczny Kresomózgowie (łac. telencephalon) – część mózgowia obejmująca półkule mózgu, spoidła mózgu (w tym ciało modzelowate), blaszkę krańcową, jądra podstawne, hipokamp, komory boczne, sklepienie oraz węchomózgowie.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kresomózgowie · Zobacz więcej »
Kretowate
Kretowate (Talpidae) – rodzina ssaków z podrzędu Erinaceota w obrębie rzędu owadożerów (Eulipotyphla) przystosowanych do życia pod ziemią.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kretowate · Zobacz więcej »
Krokodyle
Krokodyle (Crocodilia) – rząd dużych gadów drapieżnych z grupy zauropsydów, wiodących ziemno-wodny tryb życia.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Krokodyle · Zobacz więcej »
Kwas deoksyrybonukleinowy
wiązania wodorowe) Widełki replikacyjne DNA Kwas deoksyrybonukleinowy, DNA (z), kwas dezoksyrybonukleinowy – wielkocząsteczkowy organiczny związek chemiczny z grupy kwasów nukleinowych.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kwas deoksyrybonukleinowy · Zobacz więcej »
Kwas moczowy
Kwas moczowy, 2,6,8-trioksypuryna – organiczny związek chemiczny, pochodna puryny.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Kwas moczowy · Zobacz więcej »
Laktacja
Karmienie piersiąu człowieka Kotka karmiąca kocięta koźlęcia Pawiana płaszczowego cielaka Laktacja – proces wydzielania mleka przez gruczoły mleczne samic ssaków.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Laktacja · Zobacz więcej »
Latawce
Latawce, skóroskrzydłe (Dermoptera) – rząd nadrzewnych, roślinożernych ssaków w infragromadzie łożyskowcowych (Placentalia), do którego zaliczana jest jedna współcześnie żyjąca rodzina: lotokotowate (Cynocephalidae) oraz dwie wymarłe: Mixodectidae i Plagiomenidae.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Latawce · Zobacz więcej »
Laurasiatheria
Laurasiatheria – klad ssaków łożyskowych przez niektórych klasyfikowany w randze nadrzędu, który został zdefiniowany w wyniku badań genetycznych i molekularnych gromady ssaków.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Laurasiatheria · Zobacz więcej »
Laurazja
250px Laurazja – prehistoryczny superkontynent wchodzący w skład Pangei.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Laurazja · Zobacz więcej »
Ląd
Ląd – obszar skorupy ziemskiej niepokryty wodami mórz i oceanów.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ląd · Zobacz więcej »
Lemurowate
Lemurowate (Lemuridae) – rodzina ssaków naczelnych z podrzędu lemurowych (Strepsirrhini) w rzędzie naczelnych (Primates), występujące na Madagaskarze i Komorach.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Lemurowate · Zobacz więcej »
Leniwce
Leniwce – ogólna nazwa dwóch rodzin z rzędu szczerbaków: leniwcowatych (Bradypodidae) – nazywanych również leniwcami trójpalczastymi – i leniuchowcowatych (Megalonychidae).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Leniwce · Zobacz więcej »
Liaoning
Liaoning – północna prowincja ChRL w regionie Dongbei.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Liaoning · Zobacz więcej »
Linia rozwojowa
Linia rozwojowa - organizmy (w biologii) lub produkty (w inżynierii) pochodzące (w przypadku organizmów) lub rozwijane (w przypadku produktów) od wspólnego przodka.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Linia rozwojowa · Zobacz więcej »
Lotokotowate
Lotokotowate (Cynocephalidae) – rodzina ssaków z rzędu latawców (Dermoptera).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Lotokotowate · Zobacz więcej »
Lystrozaur
Lystrozaur (Lystrosaurus) – bardzo szeroko rozprzestrzeniony terapsyd z wczesnego triasu, żyjący 251–248 milionów lat temu.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Lystrozaur · Zobacz więcej »
Małpokształtne
Małpokształtne, małpy właściwe (Simiiformes) – infrarząd ssaków naczelnych z podrzędu wyższych naczelnych obejmujący małpy szerokonose i małpy wąskonose.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Małpokształtne · Zobacz więcej »
Macica
Rycina przedstawiająca układ rozrodczy klaczy, macica zaznaczona cyfrą''3.'' Macica – narząd żeńskiego układu rozrodczego, w którym zachodzi rozwój embrionalny kręgowców lub odcinek dróg rodnych bezkręgowców, w którym gromadzone sąjaja przechodzące wstępny rozwój.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Macica · Zobacz więcej »
Manatowate
Manatowate, manaty, lamantyny, brzegowce (Trichechidae) – rodzina wodnych ssaków łożyskowych z rzędu brzegowców (Sirenia).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Manatowate · Zobacz więcej »
Matka
tło Matka z dzieckiem, Budapeszt (1943) Matka – kobieta, która jest rodzicem dziecka.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Matka · Zobacz więcej »
Mózgoczaszka
Mózgoczaszka, czaszka mózgowa – grzbietowa, mająca kształt puszki, część czaszki.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Mózgoczaszka · Zobacz więcej »
Młoteczek
right Młoteczek (łac. malleus) – jedna z trzech kosteczek słuchowych u ssaków.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Młoteczek · Zobacz więcej »
Mesonychia
Mesonychia ("średnie szpony") – wymarły rząd średniej wielkości i dużych mięsożernych ssaków, których bliskimi krewnymi sąparzystokopytne, a także walenie.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Mesonychia · Zobacz więcej »
Metr
Wzorzec metra z lat 1889–1960 Metr (miara) – jednostka podstawowa długości w układach: SI, MKS, MKSA, MTS, oznaczenie m. W myśl definicji zatwierdzonej przez XVII GeneralnąKonferencję Miar w 1983 jest to odległość, jakąpokonuje światło w próżni w czasie 1/299 792 458 s. Poprzednio metr zdefiniowany był jako.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Metr · Zobacz więcej »
Mezozoik
Era mezozoiczna, mezozoik – era, która rozpoczęła się od wielkiego wymierania pod koniec permu, a skończyła zagładąwielkich gadów, pod koniec kredy (patrz tabelka), znanego jako wymieranie kredowe.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Mezozoik · Zobacz więcej »
Mięsień
Mięsień – kurczliwy narząd, jeden ze strukturalnych i funkcjonalnych elementów narządu ruchu, stanowiący jego element czynny.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Mięsień · Zobacz więcej »
Miocen
Dromornis stirtoni, przykład fauny późnego miocenu Miocen (z ‘mniej’ i ‘nowy’) – najstarsza epoka neogenu.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Miocen · Zobacz więcej »
Mitochondrialny DNA
Genom mitochondrialny człowieka DNA mitochondrialny (mtDNA, mDNA) – materiał genetyczny w postaci kolistego DNA znajdujący się w macierzy mitochondrium (łac. matrix).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Mitochondrialny DNA · Zobacz więcej »
Mocznik
Mocznik (karbamid, E927b), – organiczny związek chemiczny, diamid kwasu węglowego.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Mocznik · Zobacz więcej »
Mongolia
Mongolia (mong. Монгол улс, trb.: Mongol uls; pismo mongolskie:, trb.: Monggol Ulus) – państwo śródlądowe w środkowowschodniej Azji.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Mongolia · Zobacz więcej »
Morświn
Morświn (Phocoena) – rodzaj wodnych ssaków z rodziny morświnowatych (Phocoenidae).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Morświn · Zobacz więcej »
Morświnowate
Morświnowate (Phocoenidae) – rodzina ssaków morskich z parvordo zębowców (Odontoceti) w obrębie infrarządu waleni (Cetacea).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Morświnowate · Zobacz więcej »
Mrówkowate
Mrówkowate (Formicidae) – rodzina owadów należąca do rzędu błonkówek, podrzędu trzonkówek.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Mrówkowate · Zobacz więcej »
Mrównikowate
Mrównikowate (Orycteropodidae) – jedyna rodzina ssaków łożyskowych z rzędu rurkozębnych (Tubulidentata).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Mrównikowate · Zobacz więcej »
Muł (geologia)
Muł na Nilu, Karima, Sudan Muł – niezlityfikowana skała klastyczna, tworząca się w naturalnych (lub ewentualnie sztucznych) zbiornikach wodnych (osad aluwialny, limniczny lub inny), zbudowana z mieszaniny pyłu i iłu o różnym składzie mineralnym (ziarna o średnicy od 0,01 do 0,1 milimetra) z dodatkiem substancji organicznych.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Muł (geologia) · Zobacz więcej »
Myszowate
Myszowate (Muridae) – rodzina ssaków z podrzędu Supramyomorpha w obrębie rzędu gryzoni (Rodentia).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Myszowate · Zobacz więcej »
Naczelne
Naczelne (Primates, z łaciny „pierwsze”) – rząd ssaków.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Naczelne · Zobacz więcej »
Niedźwiedziowate
Niedźwiedziowate (Ursidae) – rodzina dużych, wszystkożernych ssaków z podrzędu psokształtnych (Caniformia) w obrębie rzędu drapieżnych (Carnivora) szeroko rozprzestrzenionych na półkuli północnej.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Niedźwiedziowate · Zobacz więcej »
Nieparzystokopytne
Nieparzystokopytne (Perissodactyla) – rząd dużych, lądowych ssaków z infragromady łożyskowców (Placentalia).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Nieparzystokopytne · Zobacz więcej »
Nietoperze
Nietoperze Nietoperze, rękoskrzydłe (Chiroptera) – rząd ssaków łożyskowych z podgromady ssaków żyworodnych (Theria), obejmujący ok.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Nietoperze · Zobacz więcej »
Nisza ekologiczna
zakresu tolerancji. Weiner.s345) Nisza ekologiczna – miejsce i funkcja organizmów w strukturze ekosystemu.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Nisza ekologiczna · Zobacz więcej »
Noc
Noc na Księżycu Mozaika nocnych zdjęć ukazuje wielkie miasta emitujące tak wiele światła, że widać je nawet na zdjęciach satelitarnych Oświetlenie Ziemi w czasie, gdy w Polsce jest środek nocy Noc – część doby, w czasie której Słońce znajduje się poniżej linii horyzontu.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Noc · Zobacz więcej »
Nocny tryb życia
Nietoperz jest ssakiem prowadzącym nocny tryb życia. Nocny tryb życia – pojęcie określające zachowanie zwierząt, które śpiąw ciągu dnia, zaś okresem ich największej aktywności jest noc.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Nocny tryb życia · Zobacz więcej »
Nosorożcowate
Nosorożcowate, nosorożce (Rhinocerotidae) – rodzina dużych ssaków z rzędu nieparzystokopytnych (Perissodactyla).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Nosorożcowate · Zobacz więcej »
Noworodek
pępowinąporodzie Dwudniowy noworodek Noworodek – dziecko od urodzenia do ukończenia 4 tygodni (28 dni).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Noworodek · Zobacz więcej »
Obojczyk (anatomia)
Prawy obojczyk - widok z góry Prawy obojczyk - widok z dołu Obojczyk (ang. clavicle, collarbone, łac. clavicula) – kość długa, łącząca łopatkę i mostek.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Obojczyk (anatomia) · Zobacz więcej »
Ocean Atlantycki
batymetryczna Oceanu Atlantyckiego Ocean Atlantycki (Atlantyk) – drugi pod względem wielkości ocean na Ziemi pokrywający około jednej piątej jej powierzchni.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ocean Atlantycki · Zobacz więcej »
Ogon (anatomia)
kota Ogon – część ciała kręgowców.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ogon (anatomia) · Zobacz więcej »
Oko
ślimaka Oczy złożone kota Oko – receptorowy narząd zmysłu wzroku.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Oko · Zobacz więcej »
Oligocen
Oligocen (ang. Oligocene).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Oligocen · Zobacz więcej »
Organizm
prokariotycznego Prekambryjskie stromatolity – geologiczne twory z cienkich warstw węglanu wapnia wytrąconego z wody morskiej jako efekt uboczny życia sinic. Należądo najstarszych śladów życia na Ziemi, najstarszy stromatolit pochodzi sprzed 3,2 mld lat Organizm – istota żywa charakteryzująca się procesami życiowymi (przede wszystkim przemianąmaterii), której części składowe tworząfunkcjonalnącałość (indywiduum) zdolnądo samodzielnego życia.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Organizm · Zobacz więcej »
Ostroga piętowa
Obraz ostrogi piętowej na zdjęciu RTG Ostroga piętowa (łac. calcar calcanei) – zmiany zwyrodnieniowe okolicy wyrostka przyśrodkowego guza piętowego kości piętowej, będące przyczynąpowstania narośli kostnej, która powoduje zapalenie rozcięgna podeszwowego i ból ograniczający lub uniemożliwiający poruszanie się.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ostroga piętowa · Zobacz więcej »
Owadożerne
Owadożerne (Insectivora) – niewielkie ssaki łożyskowe o prymitywnej budowie, żywiące się głównie owadami.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Owadożerne · Zobacz więcej »
Owady
świecie. Owady, insekty (Insecta) – gromada stawonogów.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Owady · Zobacz więcej »
Owodniowce
Owodniowce (Amniota) – klad obejmujący kręgowce, mające zdolność rozwoju zarodkowego na lądzie (gady, ptaki i ssaki).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Owodniowce · Zobacz więcej »
Paenungulata
Paenungulata – takson grupujący trąbowce, brzegowce i góralkowce oraz co najmniej dwa inne wymarłe rzędy.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Paenungulata · Zobacz więcej »
Palczakowate
Palczakowate (Daubentoniidae) – monotypowa rodzina ssaków naczelnych z infrarzędu palczakokształtnych (Chiromyiformes) w podrzędzie lemurowych (Strepsirrhini).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Palczakowate · Zobacz więcej »
Paleocen
Paleocen (ang. Paleocene).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Paleocen · Zobacz więcej »
Paleontologia
mięczaków Paleontologia (gr. παλαιός palaiós „stary”, ṓn „istniejący”, λόγος lógos „nauka”) – nauka z pogranicza biologii i geologii, zajmująca się organizmami kopalnymi, wyprowadzająca na podstawie skamieniałości i śladów działalności życiowej organizmów wnioski ogólne o życiu w przeszłości.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Paleontologia · Zobacz więcej »
Pancernikowate
Pancernikowate (Dasypodidae) – rodzina ssaków łożyskowych z rzędu pancernikowców (Cingulata).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Pancernikowate · Zobacz więcej »
Pangea
Geografia superkontynentu Pangei w triasie Kierunki ruchu kontynentów podczas rozpadu Pangei Podział Pangei Pangea (gr. Pangea – Wszechziemia) – superkontynent istniejący na Ziemi w okresie pomiędzy 300 a 180 milionów lat temu.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Pangea · Zobacz więcej »
Parzystokopytne
Parzystokopytne (Artiodactyla) – rząd ssaków łożyskowych z nadrzędu Laurasiatheria w obrębie magnordo Boreoeutheria, posiadających dwa wyraźnie większe palce – trzeci i czwarty – zakończone racicami.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Parzystokopytne · Zobacz więcej »
Patagonia
Położenie Patagonii Patagonia (dawna nazwa Patagonica) – kraina geograficzna w południowej części Ameryki Południowej, położona na terenie Argentyny i Chile.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Patagonia · Zobacz więcej »
Północ
* Północ - pora dnia - jeden z dwóch podstawowych momentów doby - ok.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Północ · Zobacz więcej »
Płazy
Płazy (Amphibia) – gromada zmiennocieplnych kręgowców z grupy czworonogów.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Płazy · Zobacz więcej »
Płód
Płód (łac. fētus „potomstwo”) – w embriologii, zarodek ssaków od chwili zakończenia się okresu zarodkowego do chwili urodzenia.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Płód · Zobacz więcej »
Pęcherzyk żółtkowy
jaja. Pęcherzyk żółtkowy, woreczek żółtkowy – błona płodowa otaczająca żółtko zarodka.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Pęcherzyk żółtkowy · Zobacz więcej »
Pelykozaury
Pelykozaury (Pelycosauria) – parafiletyczna grupa synapsydów (gadów ssakokształtnych), które pojawiły się w późnym karbonie i osiągnęły szczyt rozwoju we wczesnym permie.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Pelykozaury · Zobacz więcej »
Perm
Perm – termin o dwojakim znaczeniu.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Perm · Zobacz więcej »
Plezjadapidy
Plezjadapidy (Plesiadapiformes) – wymarłe ssaki blisko spokrewnione z naczelnymi.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Plezjadapidy · Zobacz więcej »
Podniebienie (anatomia)
Podniebienie z obecnym wałem podniebiennym Podniebienie – górna część jamy gębowej kręgowców.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Podniebienie (anatomia) · Zobacz więcej »
Powódź
Powódź we Wrocławiu w 1997 r. Dreźnie Powódź – przejściowe zjawisko hydrologiczne polegające na wezbraniu wód rzecznych lub morskich w ciekach, zbiornikach lub na morzu powodujące po przekroczeniu przez wodę stanu brzegowego zatopienie znacznych obszarów lądu – dolin rzecznych, terenów nadbrzeżnych lub depresyjnych, doprowadzające do wymiernych strat społecznych i materialnych.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Powódź · Zobacz więcej »
Pręgowiec amerykański
Pręgowiec amerykański (Tamias striatus) – gatunek ssaka z podrodziny afrowiórek (Xerinae) w rodzinie wiewiórkowatych (Sciuridae), występujący we wschodniej Ameryce Północnej.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Pręgowiec amerykański · Zobacz więcej »
Psowate
Psowate (Canidae) – rodzina lądowych ssaków z podrzędu psokształtnych (Caniformia) w obrębie rzędu drapieżnych (Carnivora) obejmująca między innymi psy, wilki, lisy, kojoty i szakale – łącznie ponad 30 współcześnie żyjących gatunków rozprzestrzenionych na wszystkich kontynentach poza Antarktydą.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Psowate · Zobacz więcej »
Ptaki
Ptaki (Aves) – gromada stałocieplnych zwierząt z podtypu kręgowców.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ptaki · Zobacz więcej »
Ptilodus
Ptilodus – wymarły rodzaj ssaka z rodziny Ptilodontidae, który występował w paleocenie na terenie Ameryki Północnej.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ptilodus · Zobacz więcej »
Radiacja ewolucyjna
Radiacja ewolucyjna – proces polegający na zwiększaniu się taksonomicznej różnorodności i morfologicznego zróżnicowania z powodu adaptacji do zmian lub zajmowania nowych ekoprzestrzeni.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Radiacja ewolucyjna · Zobacz więcej »
Repenomamus
Repenomamus – wymarły rodzaj prassaka z rodziny Gobiconodontidae.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Repenomamus · Zobacz więcej »
Reptiliomorpha
Reptiliomorpha – grupa czworonogów wyróżniona w 1934 r. przez Gunnara Säve-Söderbergha; autor ten zaliczył do tej grupy antrakozaury i owodniowce.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Reptiliomorpha · Zobacz więcej »
Retrowirusy
Retrowirusy (Retroviridae) – rodzina wirusów RNA (których materiał genetyczny zawarty jest w kwasie rybonukleinowym), które przeprowadzająproces odwrotnej transkrypcji.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Retrowirusy · Zobacz więcej »
Rośliny
Rośliny (Archaeplastida Adl i in. 2005, dawne nazwy naukowe: Vegetabilia, Plantae, Phytobionta, Plastida, Primoplantae) – eukariotyczne i autotroficzne organizmy, wykorzystujące energię promieniowania słonecznego za sprawąbarwników asymilacyjnych (zdarzająsię wśród roślin także organizmy heterotroficzne – pasożytnicze, w tym też myko-heterotroficzne, ale mająone charakter wtórny).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Rośliny · Zobacz więcej »
Rurkozębne
Rurkozębne, mrówniki, słupozębne (Tubulidentata) – rząd ssaków z infragromady łożyskowych (Placentalia), do którego zalicza się jedna rodzina (mrównikowate) z jednym współcześnie występującym gatunkiem (mrównikiem).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Rurkozębne · Zobacz więcej »
Ryby
thumb Itajara goliat Ognica pstra Ryby – tradycyjna nazwa zmiennocieplnych, pierwotnie wodnych kręgowców, oddychających skrzelami i poruszających się za pomocąpłetw.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ryby · Zobacz więcej »
Ryjówkokształtne
Ryjówkokształtne (Soricomorpha) – podrząd ssaków łożyskowych zaliczanych do owadożernych (Insectivora), a w kladystyce do Laurasiatheria.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ryjówkokształtne · Zobacz więcej »
Ryjówkowate
Ryjówkowate, sorki (Soricidae) – rodzina ssaków z podrzędu Erinaceota w obrębie rzędu owadożerów (Eulipotyphla).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ryjówkowate · Zobacz więcej »
Ryjkonosowe
Ryjkonosowe (Macroscelidea) – rząd niewielkich, naziemnych ssaków łożyskowych z podgromady żyworodnych i grupy afroterów.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ryjkonosowe · Zobacz więcej »
Rząd (biologia)
gatunek Rząd (łac. ordo) – jedna z podstawowych kategorii systematycznych stosowanych w systematyce organizmów, niższa od gromady (classis w zoologii) lub klasy (classis w botanice), a wyższa od rodziny (familia).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Rząd (biologia) · Zobacz więcej »
Samica
miedzi. Samica (♀), inaczej organizm żeński — organizm, który produkuje nieporuszające się komórki jajowe.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Samica · Zobacz więcej »
Sarna
Sarna (Capreolus) – rodzaj ssaków z podrodziny saren (Capreolinae) w obrębie rodziny jeleniowatych (Cervidae).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Sarna · Zobacz więcej »
Słoniowate
Plastikowa figurka przedstawiająca słonia Słoniowate, słonie (Elephantidae) – rodzina dużych ssaków lądowych z rzędu trąbowców (Proboscidea).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Słoniowate · Zobacz więcej »
Słuch
trąbka Eustachiusza Słuch – zmysł umożliwiający odbieranie (percepcję) fal dźwiękowych.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Słuch · Zobacz więcej »
Siekacz
Siekacze przyśrodkowe szczęki w uzębieniu mlecznym i stałym Siekacz (łac. dens incisivus, l. mn. dentes incisivi) – jeden z zębów charakterystycznych dla uzębienia heterodontycznego.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Siekacz · Zobacz więcej »
Siekaczowce
Siekaczowce, Glires (łac. glīrēs – popielice) – klad obejmujący gryzonie i zajęczaki (króliki, zające i szczekuszki).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Siekaczowce · Zobacz więcej »
Sinodelphys
Sinodelphys – wymarły rodzaj ssaka, żyjący ok.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Sinodelphys · Zobacz więcej »
Skamieniałości
Skamieniała ryba Skamieniałości Parku Narodowym Skamieniałego Lasu Skamieniałości – zachowane w skałach szczątki organizmów (skamieniałości właściwe, strukturalne), a także ślady ich aktywności życiowej (skamieniałości śladowe).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Skamieniałości · Zobacz więcej »
Skóra
Skóra człowieka Skóra (łac. cutis, gr. derma) – największy narząd powłoki wspólnej (łac. integumentum commune) kręgowców o złożonej budowie i wielorakich funkcjach; powłoka właściwa.Ogólna powierzchnia skóry u człowieka wynosi 1,5-2 m², a grubość wynosi 1,5-5 mm.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Skóra · Zobacz więcej »
Ssaki
Ssaki (Mammalia) – zwierzęta należące do kręgowców, charakteryzujące się głównie.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ssaki · Zobacz więcej »
Ssaki niższe
Ssaki niższe (Metatheria) – infragromada ssaków żyworodnych, do której zaliczane sątorbacze (Marsupialia) oraz spokrewnione z nimi taksony kopalne.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ssaki niższe · Zobacz więcej »
Ssakokształtne
Ssakokształtne, ssakopodobne (Mammaliaformes) – klad synapsydów obejmujący ssaki (Mammalia) oraz najbliżej z nimi spokrewnione taksony wymarłe.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ssakokształtne · Zobacz więcej »
Staw skokowy górny
więzadła go stabilizujące Staw skokowy górny, staw skokowo-goleniowy, potocznie kostka – w anatomii człowieka parzyste połączenie stawowe w obrębie stopy, łączące kości goleni ze stępem.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Staw skokowy górny · Zobacz więcej »
Stawonogi
Stawonogi (Arthropoda, z gr. ἄρθρον arthron – staw + πούς, ποδός pous, podos – noga) – najliczniejszy typ zwierząt na Ziemi.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Stawonogi · Zobacz więcej »
Stekowce
Stekowce (Monotremata) – rząd prymitywnych ssaków charakteryzujących się jajorodnością.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Stekowce · Zobacz więcej »
Stereotyp
Stereotyp (z gr. στερεός "twardy, stały, sztywny, przestrzenny" i τυπος "wzór, odcisk") – konstrukcja myślowa, zawierająca komponent poznawczy, emocjonalny i behawioralny, zawierająca uproszczone przeświadczenie dotyczące genezy różnych zjawisk, w tym dotyczących innych grup społecznych.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Stereotyp · Zobacz więcej »
Steropodon
Steropodon – wymarły rodzaj prassaka z rodziny Steropodontidae.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Steropodon · Zobacz więcej »
Strzemiączko
Strzemiączko (''stapes'') – (3) głowa strzemiączka, (4) odnoga donosowa, (5) odnoga doogonowa, (6) podstawa strzemiączka Wielkość strzemiączka w porównaniu do monety. Schemat budowy strzemiączka Strzemiączko (łac. stapes) – jedna z trzech kosteczek słuchowych (ossicula auditoria), wraz z nimi jest odpowiedzialne za przekazywanie drgań błony bębenkowej do ucha wewnętrznego.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Strzemiączko · Zobacz więcej »
Superkontynent
Ziemi z superkontynentu Superkontynent – wielka masa lądu, w skład której wchodził więcej niż jeden współczesny kontynent (płyta kontynentalna).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Superkontynent · Zobacz więcej »
Suseł
Suseł (Spermophilus) – rodzaj ssaków z podrodziny afrowiórek (Xerinae) w obrębie rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Suseł · Zobacz więcej »
Symetrodonty
Symetrodonty (†Symmetrodonta) – prawdopodobnie polifiletyczna grupa mezozoicznych ssaków, cechujących się zębami trzonowymi z trzema guzkami ustawionymi w kształcie symetrycznego trójkąta oraz brakiem wyrostka kątowego na żuchwie.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Symetrodonty · Zobacz więcej »
Synapsydy
Czaszka synapsydalna Synapsydy (Synapsida, z – ‘razem’ + – ‘łuk’), dawniej określane jako gady ssakokształtne – grupa owodniowców powstałych w pensylwanie (ok. 318–299 mln lat temu) pod koniec karbonu; dominująca grupa kręgowców lądowych w permie i na początku triasu.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Synapsydy · Zobacz więcej »
Syncytium
HSV-1 (zdjęcie mikroskopowe, powiększenie ×100, kontrast fazowy). Syncytium (łac.), inaczej zespólnia, tegument (łac.) – wielojądrowa komórka (rodzaj komórczaka) powstała poprzez połączenie się (fuzję) luźnych pojedynczych komórek jednojądrowych.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Syncytium · Zobacz więcej »
Szczęka
thumb thumb Szczęka (łac. maxilla) albo kość szczękowa (łac. os maxillare) – kość parzysta, stanowiąca zasadniczączęść składowątwarzoczaszki.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Szczęka · Zobacz więcej »
Szczekuszkowate
Szczekuszkowate (Ochotonidae) – rodzina niewielkich ssaków z rzędu zajęczaków (Lagomorpha).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Szczekuszkowate · Zobacz więcej »
Szczerbaki
Szczerbaki (Xenarthra) – grupa lądowych ssaków łożyskowych w randze nadrzędu o zredukowanym uzębieniu.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Szczerbaki · Zobacz więcej »
Szczur
Szczur (Rattus) – rodzaj ssaków z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae), obejmujący kilkadziesiąt gatunków.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Szczur · Zobacz więcej »
Szkielet (anatomia)
Szkielety kręgowców nimfy ważki (wylinka) Szkielet, układ szkieletowy, – twarda konstrukcja anatomiczna wchodząca w skład ciała zwierząt.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Szkielet (anatomia) · Zobacz więcej »
Szympans
Szympans (Pan) – rodzaj dużych ssaków naczelnych z podrodziny Homininae w obrębie rodziny człowiekowatych (Hominidae).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Szympans · Zobacz więcej »
Tapirowate
Tapirowate, tapiry (Tapiridae) – rodzina ssaków kopytnych z rzędu nieparzystokopytnych (Perissodactyla).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Tapirowate · Zobacz więcej »
Teinolophos
Teinolophos – najstarszy znany prehistoryczny rodzaj prassaka z rzędu stekowców, zbliżonego do dziobaka żyjącego we wczesnej kredzie - około 120 milionów lat temu.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Teinolophos · Zobacz więcej »
Tenrekowate
Tenrekowate, kretojeże (Tenrecidae) – rodzina ssaków z podrzędu tenrekokształtnych (Tenrecomorpha) w obrębie rzędu afrosorkowców (Afrosoricida).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Tenrekowate · Zobacz więcej »
Terapsydy
Terapsydy, gady ssakokształtne (Therapsida) – rząd synapsydów, który pojawił się we wczesnym permie i stał się dominującągrupąkręgowców lądowych w połowie tego okresu.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Terapsydy · Zobacz więcej »
Terasa zalewowa
Biebrzy Terasa zalewowa, określana też jako taras zalewowy, obszar zalewowy lub równina zalewowa – forma akumulacyjna stanowiąca najniższy poziom doliny rzecznej, przecięta korytem rzeki.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Terasa zalewowa · Zobacz więcej »
Teriodonty
Teriodonty, dawniej nazywane gadami ssakozębnymi (Theriodontia) – grupa owodniowców z rzędu terapsydów z gromady Synapsida.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Teriodonty · Zobacz więcej »
Termity
Termitiera w Somalii Australii / Queensland Termity (Isoptera) – rząd owadów społecznych z podgromady uskrzydlonych.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Termity · Zobacz więcej »
Termoregulacja
Termoregulacja – zdolność do utrzymania temperatury ciała w zakresie optymalnym dla organizmu.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Termoregulacja · Zobacz więcej »
Terocefale
''Pristerognathus'' ''Bauria'' ''Aloposaurus'' (głowa) ''Lycosuchus'' (głowa) Terocefale (Therocephalia, łac. „głowy bestii (ssaka)”) – wymarła linia terapsydów z grupy teriodontów.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Terocefale · Zobacz więcej »
Tkanka
tkanki nerwowej Tkanka (łac. textum, l. m. textus; gr. histos – utkanie, tkanka) – zespół komórek (wraz z macierząpozakomórkową) o podobnej budowie, określonych czynnościach, wspólnym pochodzeniu, przemianie materii i przystosowanych do wykonywania określonej funkcji na rzecz całego organizmu.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Tkanka · Zobacz więcej »
Tlen
Tlen (O) – pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 8, niemetal z grupy tlenowców w układzie okresowym.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Tlen · Zobacz więcej »
Torbacze
Torbacze, workowce (Marsupialia) – lądowe ssaki niższe, do których zalicza się około 330 gatunków o różnorodnym wyglądzie i trybie życia, a także różnych preferencjach pokarmowych, zarówno drapieżnych jak owadożernych, roślinożernych i wszystkożernych.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Torbacze · Zobacz więcej »
Trawienie
Trawienie – złożony proces enzymatycznej hydrolizy wielkocząsteczkowych związków chemicznych w prostsze, w celu ich wchłonięcia i przyswojenia przez organizm.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Trawienie · Zobacz więcej »
Trąbowce
Trąbowce (Proboscidea) – rząd dużych ssaków z infragromady ssaków wyższych (Eutheria), ze słoniami, jako jedynymi żyjącymi przedstawicielami.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Trąbowce · Zobacz więcej »
Trias
Trias – najstarszy okres ery mezozoicznej.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Trias · Zobacz więcej »
Trykonodonty
Trykonodonty (†Triconodonta) – rząd wymarłych ssaków mezozoicznych charakteryzujących się zębami trzonowymi z guzkami ustawionymi w linii jeden za drugim (uzębienie trikonodontyczne).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Trykonodonty · Zobacz więcej »
Trzeciorzęd
Trzeciorzęd – według starszych wersji periodyzacji starszy okres ery kenozoicznej, od 65 do 1,8 mln lat temu.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Trzeciorzęd · Zobacz więcej »
Ucho
Budowa ucha ludzkiego. Małżowina uszna człowieka (mężczyzny) Ucho – narząd słuchu występujący jedynie u kręgowców.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ucho · Zobacz więcej »
Ucho środkowe
Elementy składowe ucha środkowego.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ucho środkowe · Zobacz więcej »
Udo
Udo (łac. femur) – część kończyny miednicznej (tylnej lub dolnej) pomiędzy stawem kolanowym a biodrowym, a także człon odnóży stawonogów.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Udo · Zobacz więcej »
Układ odpornościowy
skaningowego mikroskopu elektronowego) Układ odpornościowy, układ immunologiczny – układ narządów umożliwiających działanie mechanizmom odporności.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Układ odpornościowy · Zobacz więcej »
Ulemozaur
Szczątki ulemozaura pożerane przez tytanofona Ulemozaur (Ulemosaurus) – rodzaj terapsyda z podrzędu dinocefali, którego szczątki odkryto na terenie rosyjskiego Tatarstanu.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ulemozaur · Zobacz więcej »
Volaticotherium
†Volaticotherium – rodzaj wymarłego ssaka latającego, podobnego do lotopałankowatych.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Volaticotherium · Zobacz więcej »
Walenie
Walenie (Cetacea) – infrarząd ssaków (w kladystyce to klad w obrębie parzystokopytnych) z podrzędu Whippomorpha w rzędzie parzystokopytnych (Artiodactyla).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Walenie · Zobacz więcej »
Włos
Mieszek włosowy z włosem:1 – włos2 – powierzchnia skóry3 – łój skórny4 – mieszek włosowy5 – gruczoł łojowy Włos powiększony 200 razy Włos psa yorkshire terrier w dwustukrotnym powiększeniu owłosienia u ludzi Włos – nitkowaty, zrogowaciały, wyspecjalizowany wytwór naskórka, występujący wyłącznie u ssaków, na powierzchni ich skóry, zbudowany z twardej, spoistej keratyny.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Włos · Zobacz więcej »
Węch
Węch, powonienie – jeden z dwóch – obok smaku – zmysłów chemicznych.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Węch · Zobacz więcej »
Wędrówka kontynentów
Współczesna mozaika płyt tektonicznych Wędrówka kontynentów, epejroforeza (od ēpeiros – ‘ląd, kontynent’ oraz phórēsis – ‘noszenie’) – ruch kontynentów powodujący zmianę ich położenia względem siebie oraz względem biegunów geograficznych i magnetycznych.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Wędrówka kontynentów · Zobacz więcej »
Wieloguzkowce
Wieloguzkowce (†Multituberculata) – rząd kopalnych ssaków roślinożernych, zaliczanych przez niektórych badaczy do Mammaliaformes.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Wieloguzkowce · Zobacz więcej »
Wieloryb
Wymarły ''Brygmophyseter shigensis'' Wieloryb – potoczna nazwa niektórych ssaków z rzędu waleni o większych rozmiarach.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Wieloryb · Zobacz więcej »
Wietrzenie
Zwietrzały granit Wietrzenie – rozpad mechaniczny i rozkład chemiczny skał wskutek działania energii słonecznej, powietrza, wody i organizmów.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Wietrzenie · Zobacz więcej »
Wiewióreczniki
Wiewióreczniki, tupaje, ryjówki nadrzewne (Scandentia) – rząd ssaków łożyskowych z nadrzędu euarchontów (Euarchonta), blisko spokrewnionych z latawcami i naczelnymi.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Wiewióreczniki · Zobacz więcej »
Wiewiórki (ssaki)
Wiewiórki (Sciurinae) – podrodzina ssaków z rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Wiewiórki (ssaki) · Zobacz więcej »
Wiewiórkowate
Wiewiórkowate (Sciuridae) – rodzina ssaków z podrzędu wiewiórkokształtnych (Sciuromorpha) w obrębie rzędu gryzoni (Rodentia).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Wiewiórkowate · Zobacz więcej »
Wilk szary
Wilk szary, wilk (Canis lupus) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny psowatych (Canidae), zamieszkującego lasy, równiny, tereny bagienne oraz góry Eurazji i Ameryki Północnej.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Wilk szary · Zobacz więcej »
Wilkowór tasmański
Kompilacja filmów przedstawiających wilki workowate w niewoli (1911, 1928, 1933) Wilkowór tasmański, wilk workowaty, wilk tasmański (Thylacinus cynocephalus) – wymarły gatunek ssaka z rodziny wilkoworowatych (Thylacinidae), największy drapieżny torbacz czasów współczesnych.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Wilkowór tasmański · Zobacz więcej »
Wodnice
Wodnice (Potamogalidae) – rodzina ssaków z podrzędu tenrekokształtnych w rzędzie afrosorkowców.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Wodnice · Zobacz więcej »
Wombatowate
Wombatowate, wombaty (Vombatidae) – rodzina ssaków z rzędu dwuprzodozębowców (Diprotodontia), prawdopodobnie blisko spokrewnionych z koalowatymi.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Wombatowate · Zobacz więcej »
Wszystkożerność
roślinożernych antylop Wszystkożerność – sposób odżywiania się (pobierania pokarmu) polegający na braku specjalizacji pokarmowej i – w konsekwencji – odżywianiu się różnorodnym pokarmem, zarówno mięsnym, jak i roślinnym – żywym lub martwym.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Wszystkożerność · Zobacz więcej »
Wymieranie
Wilk workowaty występował na Tasmanii i w Australii Wymieranie, wyginięcie, ekstynkcja – proces zanikania gatunków lub innej grupy taksonomicznej.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Wymieranie · Zobacz więcej »
Wymieranie kredowe
Uderzenie meteorytu w wizji artysty granicę K-T iłowca zawierającątysiąckrotnie więcej irydu, niż w warstwach wyższej i niższej. Obrazek z San Diego Natural History Museum Wymieranie kredowe – masowe wymieranie sprzed 66 milionów lat, podczas którego wyginęło około 3/4 gatunków roślin i zwierząt żyjących na Ziemi, w tym nieptasie dinozaury.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Wymieranie kredowe · Zobacz więcej »
Zającowate
Królak florydzki (''Sylvilagus floridianus'') Zającowate, zające (Leporidae) – rodzina ssaków z rzędu zajęczaków (Lagomorpha) obejmująca około 60 gatunków.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Zającowate · Zobacz więcej »
Zajęczaki
Zajęczaki, zającokształtne, czterosiekaczowce (Lagomorpha) – rząd roślinożernych ssaków łożyskowych z nadrzędu Euarchontoglires, dawniej zaliczanych do gryzoni, obejmujący szczekuszkowate (Ochotonidae), zającowate (Leporidae) oraz wymarłąrodzinę sarduszkowatych (Prolagidae).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Zajęczaki · Zobacz więcej »
Zarodek
trzmieliny europejskiej Zarodek lub z greckiego embrion (ἔμβρυον) – organizm roślinny lub zwierzęcy (także ludzki) we wczesnym etapie rozwoju zwanym okresem zarodkowym.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Zarodek · Zobacz więcej »
Zauropsydy
Zauropsydy (Sauropsida) – jeden z dwóch głównych kladów owodniowców (obok synapsydów), który rozdzielił się na dwie główne linie ewolucyjne: anapsydy, charakteryzujące się czaszkąpozbawionąotworów skroniowych, oraz diapsydy, w których czaszce rozwinęły się dwie pary otworów skroniowych (po dwa – górny i dolny – za każdym okiem), przez które przewleczone sąsilne mięśnie szczęk.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Zauropsydy · Zobacz więcej »
Złotokrety
Złotokrety (Chrysochlorinae) – podrodzina ssaków z rodziny złotokretowatych (Chrysochloridae).
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Złotokrety · Zobacz więcej »
Ząb trzonowy
Dolny ząb mądrości po usunięciu Zęby trzonowe (łac. dentes molares) – rodzaj zębów występujących u ssaków, w tym człowieka – w uzębieniu stałym.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Ząb trzonowy · Zobacz więcej »
Zdobycz
*Zdobycz - powieść Émile'a Zoli.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Zdobycz · Zobacz więcej »
Zgryz
Zgryz – pojęcie dynamiczne określające stosunek łuków zębowych szczęki i żuchwy w każdej pozycji żuchwy, jest indywidualny dla każdego osobnika.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Zgryz · Zobacz więcej »
Zmysł
Zmysł – zdolność odbierania bodźców.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Zmysł · Zobacz więcej »
Zofia Kielan-Jaworowska
Grób Zofii Kielan-Jaworowskiej na cmentarzu komunalnym Północnym w Warszawie Zofia Kielan-Jaworowska (ur. 25 kwietnia 1925 w Sokołowie Podlaskim, zm. 13 marca 2015 w Warszawie) – polska paleobiolog, profesor, długoletni pracownik Instytutu Paleobiologii PAN w Warszawie.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Zofia Kielan-Jaworowska · Zobacz więcej »
Zwierzę stałocieplne
strusi Zwierzę stałocieplne, inaczej: ciepłokrwiste, endotermiczne, homojotermiczne (gr. homoios ‘podobny’) – zwierzę, którego temperatura (zwana też ciepłotąciała) jest względnie stała i w znacznym stopniu niezależna od temperatury otoczenia, a jej dobowe wahania nie sąwiększe od kilku stopni.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Zwierzę stałocieplne · Zobacz więcej »
Zwierzę zmiennocieplne
Żaba trawna (''Rana temporaria'') – przykład zwierzęcia zmiennocieplnego Zwierzę zmiennocieplne, inaczej: zimnokrwiste, ektotermiczne, pojkilotermiczne (gr. poikilos ‘zmienny’) – zwierzę, którego temperatura jest zmienna i zależy od temperatury otoczenia oraz zewnętrznych źródeł ciepła.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Zwierzę zmiennocieplne · Zobacz więcej »
Zwierzęta
Zwierzęta (Animalia) – królestwo obejmujące wielokomórkowe organizmy cudzożywne o komórkach eukariotycznych, bez ściany komórkowej, w większości zdolne do aktywnego poruszania się.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i Zwierzęta · Zobacz więcej »
1979
Bez opisu.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i 1979 · Zobacz więcej »
2004
Bez opisu.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i 2004 · Zobacz więcej »
2006
Wolfgang Amadeus Mozart.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i 2006 · Zobacz więcej »
2007
750-lecie miast Wodzisławia Śląskiego i Krakowa.
Nowy!!: Ewolucja ssaków i 2007 · Zobacz więcej »
